Límites da ciencia

2018/03/01 Pérez Iglesias, Juan Ignacio - Kultura Zientifikoaren KatedraEHU-BFA | Barandika Argoitia, Miren Gotzone - Kimika Ez-organikoa saileko ikertzaileaEHU Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Etika

400

 

Hai que ter una mentalidade ampla e clara

Gotzone Barandika Argoitia

Investigador do Departamento de Química Inorgánica / UPV

Cada cal dá o seu significado á palabra ciencia, pero a sociedade moitas veces ten que decidir como conseguir novos coñecementos a través da ciencia e como usalos despois de conseguilos. Por exemplo, está regulada a utilización de animais e células nai paira a realización de experimentos de laboratorio. Con estes exemplos podemos pensar que a sociedade impón limitacións (sobre todo éticas) á ciencia. Pero, é así?

Paira poder responder á pregunta anterior deberiamos definir que é a ciencia. Neste sentido, ao longo da historia houbo once pensadores, e desde un punto de vista filosófico, eu diría que a ciencia é una actitude. É dicir, a ciencia non é o conxunto de coñecementos adquiridos a través dela. Non é o método científico asociado nin o uso de coñecementos. Estes son compoñentes da actividade científica. A ciencia é una forma de observar o mundo e de sacar conclusións, cuxa forza motriz é a curiosidade humana. Para que o anterior poida considerarse científico é necesario ter una mentalidade ampla e clara. Grazas a iso, cada vez é máis o que sabemos a través da ciencia. Desde o mundo subatómico até o afastado universo, a materia estrutúrase de moitas maneiras e está en constante cambio. As dimensións espazo-tempo explóranse de moitas maneiras, non só das ciencias experimentais, senón tamén das demais.

En nome da ciencia pódense facer cousas boas e malas, pero sen dúbida tómanse as mellores decisións tendo en conta as conclusións obtidas a través da actividade científica. Con todo, ese non é o obxectivo da ciencia, a ciencia non ten obxectivos nin intencións. Os seres humanos pomos condicións e obxectivos á actividade científica. Os seres humanos delimitamos todo isto. A ciencia está noutra dimensión: está dentro de nós. Ten límites nosa curiosidade? Esa é a clave. Si a resposta é negativa, podemos concluír que a ciencia non ten límites.

 

As nosas capacidades cognitivas condicionan a ciencia

Juan Ignacio Pérez Igrexas

Director da Cátedra de Cultura Científica / UPV

Os seres humanos queremos coñecer a realidade; queremos coñecer o universo, a natureza, a natureza humana, e sobre todo, queremos entendernos. E a ciencia é una das vías máis fiables paira coñecer a realidade. Os que nos dedicamos á ciencia analizamos a realidade e creamos modelos baseados nas regularidades que atopamos. Con estes modelos tratamos de explicar o observado e, si é posible, facer previsións. En ocasións, as novas observacións non se axustan aos modelos que consideramos válidos. Isto obríganos a cambiar –mellorar– estes modelos. Así aumentamos e melloramos o noso coñecemento da realidade. Até agora sempre ocorreu iso: os novos modelos substituíron aos antigos na dialéctica continua. Pois estou convencido de que esta dialéctica vai ser paira sempre, porque non hai razón paira pensar que terminará algunha vez. Por tanto, non hai razón paira pensar que nunca chegaremos a un coñecemento completo da realidade.

Pero supoñamos que ese camiño cara ao coñecemento terminará algunha vez. Até onde deberiamos fiarnos do valor dese coñecemento? En definitiva, as capacidades cognitivas que adquirimos ao longo da evolución foron adecuadas paira multiplicar os nosos xenes a través dos seguintes, por iso estamos aquí. Pero isto non significa que esas capacidades cognitivas sexan ferramentas adecuadas paira entender a realidade. A verdade é que só obtemos imaxes da realidade, da arquitectura do noso sistema cognitivo, pero non do coñecemento real da realidade. Pensemos, por exemplo, como un polbo capta toda a realidade. Se tivese conciencia, tamén pensaría que coñece e entende a realidade.