Xigante paira explorar o pequeno

2007/09/12 Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

• Fisika

Nos aceleradores de partículas, os científicos fan o que o seu nome indica: acelerar as partículas, acelerar e facer chocar. Traballan con partículas menores que o átomo paira coñecer mellor os principios da física e do universo.

Paira facer o que se di en poucas palabras, necesitan da última tecnoloxía. Necesitan una tecnoloxía punteira paira a realización de experimentos (o acelerador está situado nun túnel circular de 27 quilómetros, necesítanse imáns superconductores extremadamente eficientes paira acelerar e controlar os protones, traballarán case a cero absoluto, ao baleiro...), e necesitan una capacidade de computación punteira paira recibir, analizar e interpretar os resultados (si tense en conta que calculan que acumularán información anual paira 15 petabytes, suficiente información dispoñible paira de 2.250.000 DVD). O LHC é un proxecto xigante que requiriu una gran investimento. O percorrido tivo moitos retrocesos e pasaron tres décadas desde que o comentaron por primeira vez, pero finalmente porase en marcha en breve.

No acelerador LHC de Xenebra traballarán principalmente con protones. Aceleraranse espectacularmente e faranlles chocar cunha enerxía incrible. E os científicos investigarán os resultados destas colisións, é dicir, investigarán que partículas prodúcense nelas, observarán que fenómenos prodúcense, paira coñecer mellor os principios do universo, ou o que é o mesmo, as leis básicas da física.

Os físicos utilizan o Modelo estándar da física de partículas paira conducir nun mundo básico. Á marxe da gravidade, este modelo describe todas as forzas físicas. É una teoría que recolle case todo o que se coñece sobre partículas e forzas subatómicas e que describe todas elas e as súas relacións a través de coleccións de principios e ecuacións concretas. Constituída na década de 1970, é a mellor ferramenta paira describir o universo até a data. E é que os avances realizados desde entón sempre confirmaron. Con todo, este modelo non os adoptou

i

-unindo todos os extremos e tirando deles, xorden outras teorías. Nesta zona de hebras traballará o novo acelerador do laboratorio CERN. De feito, os físicos calcularon que as partículas que até agora non puideron ser detectadas ou xeradas poderán ser xeradas e detectadas no nivel de enerxía no que traballará o acelerador.

Uno deles, o máis desexado, é o bosón Higgs. Segundo o modelo estándar, o bosón Higgs é una partícula básica responsable de que as partículas teñan masa. O bosón Higgs está no núcleo do modelo estándar e ten que existir para que se cumpra. O certo é que nunca o detectaron, aínda que o anunciaron na década de 1960. Pero parece que chegou o momento e os participantes no proxecto creen que da man da capacidade do LHC detectarano nun prazo máximo de dous anos.

Cando o logren, será una achega moi importante, xa que ratificará o modelo utilizado paira comprender o universo. Con todo, os físicos esperan con máis ganas os descubrimentos case máis aló do modelo estándar. É difícil entender con precisión cales poden ser: falan de materia e de antimatería; de supersimetría, do modelo que pode suceder ao Modelo estándar; de novas dimensións, de diminutos buracos negros, de novas partículas descoñecidas, e da materia escura...

Con todo, aínda que non se entenda exactamente, a idea principal é a nova física, esperan e queren sorpresas. Os físicos que traballan na física de partículas están convencidos de que o LHC será a porta dun novo mundo e están desexosos de pór en marcha o acelerador. Proba diso é a literatura que creou antes de empezar a traballar: O acelerador LHC menciónase de forma significativa en 4.000 artigos de investigación (por primeira vez en 1984), o que foi anterior do CERN xerou algo menos nos seus 14 anos de actividade.

Publicado en Berria