Xabier Arregi Iparragirre,

Texto redactado en euskara e traducido automaticamente por Elia e sen posterior revisión. VER ORIXINAL

Txaten euskara, euskara txatartua

Xabier Arregi Iparragirre,

“Si tamén falan euskera! Referiámonos “ademais de forma ordenada” cando coñecemos todos os txatgpt. Ademais dos occidentais, os chineses tamén ensinaron en eúscaro á súa balea azul Deep Seek. Iso tamén o vimos.

Desde entón, coas pernas no solo e os ollos afiados, multiplicáronse as opinións máis aló do asombro. Xa non hai aceptación gratuíta; agora é a tempada de opinións máis críticas.

E así, algunhas opinións cualificadas no ámbito do eúscaro puxeron en cuestión a capacidade destes instrumentos que achegou a intelixencia artificial creativa. Os enfoques críticos han vindo recentemente do ámbito xornalístico. Por exemplo, Irene Arrarats dicía: “Non creo que a intelixencia artificial redacte… Cos datos que ten fai combinacións, fai as combinacións máis probables e elabora os textos, as imaxes ou o que sexa segundo os parámetros solicitados. Pero, é iso pensar? Iso é escribir? Non creo.” Máis aló de onde están os límites e as capacidades da intelixencia artificial (iso sería máis longo), a calidade e a vitalidade do eúscaro que se crea é o que dá que pensar.

En realidade, a preocupación de que esteamos atrapados no eúscaro plano e no merlo vén antes de empezar cos interlocutores computacionales. Non é o presente. Hai tempo que vimos dicindo que, sen o impulso dunha contorna sociolingüística axeitado, son moi limitados os medios dos falantes para engadir graza e faísca ao eúscaro. Non se pode atribuír unicamente aos instrumentos computacionales a camaradería do eúscaro que xeramos.

Pero, a pesar diso, hai que ter en conta o temor a que o eúscaro estándar sexa, a partir de agora, chatartua. E como é esa chatarra de eúscaro? Bo, como non hai un chat e só un, non hai unha linguaxe e único. Ademais, saben como e que se lles pide. Con todo, aprécianse algunhas características comúns: tendencia á linguaxe elevada, ás veces pouco natural, repetición de estruturas lingüísticas, acertos e mesmo erros puntuais… A base plurilingüe dos modelos lingüísticos pode ser un dos responsables da tendencia a xeneralizalos.

Pois ben, que mellor. E tamén hai necesidade de mellorar, porque cada vez se escribe máis coa axuda destas ferramentas. Segundo os estudos realizados, máis do 50% dos textos publicados online en 2025 foron creados total, ou parcialmente, por algunha ferramenta de intelixencia artificial. Isto significa que a paradigma da creación circular está a fortalecerse. A intelixencia artificial pode producir textos que se converterán na materia prima destes sistemas.

Esta práctica, evidentemente, ten un efecto uniformizador e podería supor un empobrecimiento da linguaxe. Para evitalo, a calidade e diversidade dos textos adquiren unha gran importancia e deben ser preservados. Pero, como coidala?

A única receita que se nos ocorre é non deixar o texto final en mans das ferramentas creadoras, manter o noso sentido do autor, e manter unha actitude activa na creación de texto, mesmo cando nese proceso, por que non, convennos utilizar algunha ferramenta de axuda. Os axudantes sexan instrumentos, non nós. Nós, os autores.