Mellora xenética dos piñeiros

2004/02/01 Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Nekazaritza

O centro tecnolóxico NEIKER traballa desde 1982 nun proxecto que ten como obxectivo aumentar a produción de pinus radiata. (Foto: NEIKER).

O programa de mellora xenética púxose en marcha en 1982. En primeiro lugar, exploráronse as plantacións de piñeiro en Euskal Herria e seleccionáronse os mellores piñeiros, uns 80 en total. A selección destes piñeiros realizouse tendo en conta as características de produción, xa que eran de maior tamaño ou tiñan menos ramas. De feito, ao ter menos ramas, a madeira ten menos ollos ou nós e, por tanto, maior calidade.

Seguindo o método tradicional, en primeiro lugar tomáronse os brotes destes piñeiros, cos que se formou un viveiro de piñeiros. Durante uns anos permitiuse o crecemento dos piñeiros, paira posteriormente realizar polinizaciones entre eles. Coas sementes obtidas destas cruces entre o oitenta mellores piñeiros producíronse novas plantas, nas que houbo melloras xenéticas paira poder medilas.

Con todo, a cantidade de plantas obtidas por este método non era capaz de substituír a cantidade de P. radiata que se cultivaba nos bosques. As plantas obtidas por mellora xenética só representaban o 5% do total de P. radiatas. Á vista diso, investigadores e sector forestal priorizaron o diagnóstico do programa e a procura de métodos paira aumentar a cantidade de plantas.

Métodos paira obter máis piñeiro

Unificando as técnicas de laboratorio e a produción vexetal a base de ramas, preténdese levar as plantas de piñeiro melloradas canto antes ao monte. (Fotos. NEIKER).

Paira solucionar o problema da cantidade de sementes, NEIKER desenvolveu técnicas de clonación como a organogénesis de brotes ou sementes. Mediante estas técnicas non se segue o método tradicional de obtención de novas plantas de piñeiro, é dicir, a obtención de novas plantas a partir de sementes, cruces e sementes. Todos son camiños máis directos.

A organogénesis dos brotes, por exemplo, permite obter clons de piñeiros adultos mediante seméntaa in vitro dos seus brotes. Desta forma obtéñense múltiples copias desexadas de árbores de características moi especiais e boas.

Por outra banda, tamén é posible a organogénesis das sementes; mediante técnicas in vitro xéranse moitos brotes dunha semente. De cada un destes brotes obtense una planta que permite obter gran cantidade de plantas a partir de pequenas cantidades de sementes.

Todas estas técnicas de laboratorio son moi caras. Por iso, paira levar estes genotipos especiais ao monte nas cantidades necesarias, este ano porase en marcha una vía intermedia.

Reprodución de parches

Neste camiño intermedio, una vez clonados no laboratorio as árbores seleccionadas no programa de mellora xenética, plantaranse as súas ramas nas hortas. Alí, mediante podas adecuadas, optimizarase a produción de ramas, espérase que o primeiro ano déanse ao redor de 7 novas ramas, o segundo ano 15 e o terceiro 30. Desta forma, en lugar de partir de sementes, obteranse novas plantas de piñeiro que levarán aos bosques.

Por tanto, mediante a utilización de técnicas rápidas de selección xenética, as clonacións in vitro de laboratorio e a produción vexetal a base de ramas poderán ser plantadas en maior cantidade e a menor prazo plantas de piñeiro que supoñan una mellora real xenética. Ademais, as técnicas desenvolvidas actualmente en torno ao Pinus radiata poden ser adaptadas nos próximos anos a outras especies como o acivro. Desta forma, a mellora xenética aplicarase tamén en beneficio das especies en perigo de extinción.

(Foto: www.leps.it).

Ademais do problema da cantidade de sementes, a saúde ten una gran importancia na produción do sector. Á vista dos danos producidos por fungos e insectos nos piñeiros, decidiuse ter en conta as características que garantirían a saúde dos mesmos. A xestión do chan e o tipo de silvicultura xa comezaron a estudarse.

Co fin de integrar as características de saúde no programa, procedeuse a realizar una nova selección nos bosques. Durante este período seleccionáronse os piñeiros máis sans e, xunto cos existentes, plantáronse en viveiros. Estes viveiros de piñeiro diversificáronse xeneticamente.

Paralelamente, comezáronse a desenvolver técnicas ou tests rápidos paira coñecer as características dos piñeiros.

Por tanto, en termos de saúde, paira saber se os piñeiros son resistentes utilízanse métodos máis directos. Paira iso prodúcense feridas os piñeiros novos onde se colocan os fungos. Medindo a reacción do piñeiro, é dicir, a lonxitude da ferida e o tempo que tarda en curarse, prevese o comportamento do piñeiro adulto fronte aos fungos.

Ademais, normalmente, a resistencia a un fungo é codificada por varios xenes, polo que non é fácil, seguindo o método tradicional, pasar estas características a xeracións futuras nas cruces. Poida que estea nunhas sementes e noutras non.

O programa detecta a presenza de árbores con certo grao de garantía e traslada estas características a plantacións forestais.