Garza vermella, ave meridional

1993/10/01 Aihartza, Joxerra Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Zoologia

Ao falar de aves en medios húmidos, é imprescindible mencionar á familia de ardeidos formada por garcetas, garcetas, etc. que, probablemente, xunto con anátidas e limicolos, presentan as adaptacións máis notables aos ecosistemas acuáticos da nosa comarca.

A garza vermella (Ardea purpurpurea) é una garza típica, polo que as características máis visibles desta especie son as mesmas que definen á familia. A garza vermella é tamén un ave elegante de gran esbeltez, caracterizada polas súas longas e delgadas partes do corpo: un pico afiado en forma de azconas, e o pescozo longo flexible, con ferramentas de caza apropiadas, grazas ás súas longas e delgadas patas entre a vexetación das beiras dos ríos, ou a través dos lagos e carrizales das marismas.

Doutra banda, no caso da garza vermella, e como o seu nome indica, predomina a cor pardo. No pescozo, nos carrizales nos que habita, aparece una decoración de longas liñas crípticas longitudinales que se prolongan ao longo do peito e até a zona ventral. A parte dorsal, pola súa banda, é gris, aínda que desde aquí tamén se colgan polas costelas uns plumeros longos e pardos. Aínda que xeralmente aseméllase á garza real (Ardea cinerea), a garza vermella adoita ser algo menor, cunha lonxitude total de 75-80 cm e una anchura de ás duns 150 cm, cun peso que oscila entre 800 e 1.250 g.

En canto ao lugar de residencia, a garza vermella adoita ser máis acuosa que o resto de ardeidos, aínda que todos eles son habitantes de zonas húmidas. A garza vermella aséntase en marismas, lagoas e marxes fluviais, aínda que en todos eles a vexetación acuática é considerada como condición indispensable. Con todo, a esixente demanda que impón desde o punto de vista vexetal asóciase sobre todo ao carrizal. E é que a garza vermella non ten una estreita relación con outros ardeidos.

Do mesmo xeito que o resto das garzas, a garza vermella é unha ave que vive da presa e que se dedica ao día e á posta de sol, movéndose lentamente nas cortizas das beiras do carrizal, botando o pescozo cara atrás, mirando á auga, co seu afiado pico, paira atrapar una doce caza. A súa dieta componse principalmente de anfibios, réptiles, micromamíferos e insectos. Por suposto, tamén atrapa peces, pero nese sentido non é tan afeccionado como o seu primo, a garza real. Por outra banda, a garza vermella é una ave desconfiada e fugaz, e si obsérvase a alguén que pode ser inimigo ao seu ao redor, desátase rapidamente.

Esta ave non quere en absoluto o clima frío, polo que a poboación europea inviste no África subsahariana. Con todo, paira o mes de maio, e seguindo co amorne do tempo, as garzas vermellas diríxense cara ao norte paira aniñar, momento no que tamén aparecen en Euskal Herria. As garzas vermellas son coloniais á hora de facer as crías, a condición de que o lugar elixido paira este importante traballo ofreza o tamaño, a pesca abundante e a seguridade necesarias. Paira iso, buscan os carrizales e as plataformas máis densas, e a uns 1 m de altura da superficie da auga, constrúen una excelente plataforma con plantas acuáticas. Os 4-6 ovos azuis que se pon no niño necesitan un chitaje de 25-26 días antes do nacemento dos rapaces e este traballo realízase entre o macho e a femia. No caso da garza vermella, os pitos vestidos con plumas grises adoitan ser nidicolas, polo que se manteñen no niño, mentres desenvolven a nova pluma e son capaces de voar, mentres que o traballo dos pais é conseguir comida paira alimentar aos mozos insaciables. E este traballo débese levar a cabo con moito coidado, xa que cando chega o mes de agosto os mozos, xunto cos seus pais, deben emprender un longo camiño cara ao sur en busca da calidez africana.

Xa mencionamos que a garza vermella é unha ave tépeda, polo que na nosa comarca trátase dunha ave mediterránea. Por iso, no País Vasco só nos aparece como nidificantes nas rexións húmidas do sur, aínda que pode observarse que cando chega a época migratoria vai pasando por varios lugares. Nidifica nos lagos do sur de Navarra, nas beiras do río Ebro, e nos antigos cursos fluviais abandonados pola auga, situando as principais colonias no lago das Canas e Pitillas de Viana. No estudo realizado no ano 1985, concluíuse que a poboación de Navarra estaba composta por preto de dúas ducias de parellas, sendo esta poboación escasa paira garantir a súa supervivencia.

Con todo, o estado de conservación da garza vermella non é preocupante se o analizamos a nivel mundial. Esta especie é estendida e abundante en case todo o continente africano, incluíndo a Madagascar, e no que respecta ao paleoártico oriental, é un ave común e abundante en China, a India e todo o sur de Asia. En Europa a cuestión é diferente. O forte ataque sufrido polos medios húmidos durante os últimos séculos fixo que a garza vermella chegase a ser una especie minoritaria no noso continente, onde a súa área de distribución quedou tamén moi fragmentada.

A perda de hábitat e a afección á calidade da auga por pesticidas e outros contaminantes afectou directamente á capacidade de supervivencia da garza vermella. A pesar da súa certa expansión a partir de 1940, no centro de Europa, no Estado francés e na península Ibérica ha ido descendendo nos últimos anos. Como consecuencia de todo iso, observouse que a poboación europea é de 6.500 parellas reprodutoras, cifra moi escasa se se ten en conta o amplo rango que ocupa.

Ficha técnica LERTXUN GORRIAspeciie:

Viño purpurFamilia:
Orde:
CicloniformesClase:
Aves