Lehen aldiz sekuentziatu da landare baten genoma osoa

Estatu Batuek, Europako Batasunak eta Japoniak batera sustatu duten proiektua emaitzak ematen hasi da. Arabidopsis thaliana landarearen mapa genetikoa aurkeztu dute; mugarri da ikerlarientzat, inoiz egin den zehatzena baita.

Genomaren lasterketan oihartzun handiz argitara ematen diren mapak, gizakiarena kasu, ez dira beti esaten diren bezain zehatzak. Baina badirudi Arabidopsis thaliana landarearekin lanak oso aurreratuta daudela, hala adierazi zuten atzo bederen Arabidopsis Genoma Proiektuko arduradunek. Orain ia hamar urte hasitako lanaren emaitzak plazaratu zituzten.

Ez dute ADN katearen sekuentzia soila egin, informazio ordenatuaz gain proteina askoren funtzioa ezagutzea lortu dute. Ez da harritzekoa, Arabidopsis thaliana 1980tik landareen biokimika, fisiologia eta garapena ulertzeko eredu gisa erabiltzen baita.

Landareen eredua

Arabidopsis thaliana landarea azkar eta ugari ugaltzen da, eta genoma txikia dauka. Tamainaz ere, artoa edo soia baino ehun bider txikiagoa denez, egokia da laborategian ibiltzeko. Azaletik, laboreak ikertzeak aplikazio lasterragoak izan ditzakeela pentsatu daiteke. Horiek, ordea, handiagoak dira bai fisikoki, baita genomari dagokionez ere. Gainera, beste landareek dituzten gene berdinak izateak Arabidopsis-en ikerketa oso baliagarria bihurtzen du.

Ezagutzera eman berri den mapa genetikoa orain arte lortutako zehatzena da, eta genoma deskodetu dela esatearekin batera hainbat datu interesgarri plazaratu dira. Adibidez, Arabidopsis-ek uste baino gene gehiago ditu bikoiztuta, giza genoman gertatzen den antzera. Guztira 26.000 gene inguru identifikatu dira, baina diferenteak direnak ez dira 15.000ra iristen. Ikerlarientzat ezustekoa izan da hori, bikoizketa gutxi zituelakoan aukeratu baitzuten eredu genetiko gisa. Baina ezustekoak ikasteko balio izan du: geneen duplikazioak ez du akatsak berdintzeko balio, beste esanahiren bat du. Esanahia misterioa da oraindik.

Antzeko genomak

Landare honen genoma esku artean hartuta, organismo zelulanitzen arteko berdintasun eta ezberdintasunen oinarri genetikoa agerian geratu da ikerlarientzat. Ikusitakoaren arabera, Arabidopsis thaliana landarearen gene gehienek baliokideak dituzte C. elegans zizarean eta Drosophila melanogaster eulian. Izan ere, bizidunen dibertsitatea ez zaio desberdintasun genetiko handiei zor. Berdinak diren geneak nola antolatzen diren eta euren aginduak zertan gauzatzen diren, hor dago koska. Izan ere, ordenak badu eraginik kasu honetan.

Mapa genetikoak, era berean, landareei berezkoak zaizkien ezaugarri biokimikoak finkatzen lagundu du. Landareetan espezifikoak diren funtzioetarako esleitutako geneak zein diren ikusi da. Alde batetik, energiaren oinarrizko eraldaketaz arduratzen diren mekanismoak genetikoki aztertzeko aukera emango du eta bestetik, landareek sintetizatzen dituzten bestelako substantzien jatorria ezagutu daiteke. Substantzia horiek ezin dituzte animaliek ekoitzi. Horien artean daude, esate baterako, landareei usaina eta kolorea ematen dietenak, baina baita ere gizakiok botika gisa erabiltzen ditugun beste asko.

Badirudi genoma badagoela, proteinen txanda dator orain. Arabidopsis-en proteina bakoitzaren eginbeharra zein den aztertu nahi da hemendik aurrera.