José María Asua: "A tecnoloxía achegounos calidade de vida"

José María Asua dedicou este ano o premio Euskadi de Investigación a todas as persoas que colaboraron na súa traxectoria profesional. É catedrático de Enxeñaría Química na Facultade de Química da Universidade do País Vasco. Experto en polímeros de emulsión, dirixe o instituto Polymat. Antes de completar a primeira pregunta empezou a charlar connosco e démonos conta de que non ía ser una entrevista ao estilo pregunta-resposta habitual.

José María Asua: "A tecnoloxía achegounos calidade de vida"


Gañador do Premio Euskadi de Investigación 2005
José María Asua: "A tecnoloxía proporcionounos calidade de vida"
01/07/2006 | Rementeria Argote, Nagore | Elhuyar Zientzia Komunikazioa
(Foto: N. Herrería)
Traballas en polimerización en emulsión. Que ten este método?

Na actualidade, a polimerización en emulsión é viable pola ausencia de disolventes nos produtos e pola imposibilidade de conseguilos doutra maneira. Non hai outra forma de conseguir una bolita de polímero de tecido nanómetro, por exemplo.

Consideremos un absorbente de impacto de PVC. A PVC é en por si ríxido e por tanto fráxil, como a maioría das sustancias ríxidas. Introdúcense anacos de caucho nanoscópicos paira evitar a rotura da PVC. Estas pezas de caucho fabrícanse en emulsión e recúbrense cun polimetacrilato de metilo que sexa compatible coa PVC. Desta forma conséguese un po que se mestura coa PVC e telo!

Parece fácil...

É fácil, pero traballouse moito paira atopalo.

Basicamente, a polimerización en emulsión é una forma de facer un polímero disperso na auga. De feito, os polímeros de emulsión apenas se utilizan paira a fabricación de pezas. Case a única peza que se fabrica mediante emulsión é neumática. Polo demais, en xeral, fanse cousas do tipo: adhesivo post-it de notas, tapas de libros... En xeral, canto maior é o tamaño do papel, o que se chama couché, máis polímero contén. Si o papel non se cubrise con polímeros, ao escribir estenderíase a tinta do bolígrafo.

Tamén se utiliza paira o tratamento do coiro, para que sexa tan suave necesita un polímero. Hoxe en día son moitos os tecidos que se tratan con polímeros, como os que escorrentan a auga de choiva e a sucidade, son tecidos recubertos de polímeros de emulsión.

Si fixámonos na contorna, parece que hai miles de tipos de polímeros, pero os que máis se producen na industria son sete ou oito.
José María Asua xunto a un reactor de laboratorio.
G. Roia

Bo, si e non. Si falamos de toneladas, é certo que aproximadamente o 90% da produción son uns poucos polímeros. A suma de polietileno, polipropileno, estireno, PVC, nylon, PET e poliuretano supón aproximadamente un 80-90%. Pero cada un destes polímeros é una familia. Por iso, en lugar de nylon, deberiamos dicir nylon, en lugar de poliuretano, poliuretanos, etc.

Ademais, nas especialidades utilízanse moitos copolímeros. Os copolímeros son polímeros elaborados con diferentes monómeros. É dicir, o polietileno é un polímero que só ten etileno monómero, pero con dous monómeros diferentes fórmase un copolímero. Por exemplo, co estireno e o azilado de butiles fórmase un polímero moi utilizado nas pinturas. E engadindo outros monómeros obtéñense novas características.

Todo iso fai que as familias de polímeros sexan moi grandes. Una fábrica de polimerización en emulsión non moi grande adoita ter un catálogo de centos de produtos. As combinacións realízanse utilizando diferentes monómeros e utilizando diferentes proporcións. Por tanto, pensa na oportunidade.

Con esta posibilidade, os produtos son practicamente adaptados a cada cliente?

Todos os produtos son adaptados ao cliente. Pero ao falar da opción hai que diferenciar entre produtor e comprador. E é que o produtor trata de crear un catálogo de produtos que sirva paira case calquera cousa. Así, cando o comprador acode cunha determinada necesidade, atopará no catálogo o produto que o satisfaga. A revolución coa roupa fai uns 30 anos é similar a aquela.

Antigamente cósennos a roupa a medida. Pero un día fómonos á tenda e atopámonos coa roupa confeccionada, con diferentes medidas, paira elixir a máis adecuada. Nas empresas de polímeros tentan facer algo parecido. É dicir, fabrican produtos a medida paira una aplicación concreta. Con todo, si es un destes grandes clientes, podes pedirlles o que queiras, pero normalmente o cliente ten que adaptarse aos produtos que están no catálogo.

Como xa se indicou, este produto de catálogo está feito a medida paira una aplicación concreta. Saben perfectamente a composición de leste polímero, a distribución dos pesos moleculares, a arquitectura das cadeas e todo o demais.

Facer un polímero é como seguir una receita?
Hoxe en día temos polímeros en case todas partes: pinturas, roupa, medicamentos...
De arquivo

Pois a verdade é que en literatura se utiliza moito o termo receita. A min gústame máis a palabra formulación; deixo a receita paira cousas serias, paira a cociña e...

Á marxe das bromas, eu prefiro a palabra formulación, pero con coidado non quero dicir que só se expresen os compoñentes, senón que tamén aparecen os compoñentes e a forma de levar a cabo a reacción. É dicir, o perfil de temperatura, como engadir cada un dos compoñentes da formulación, como facer a mestura, etc., é o camiño que fai que se obteña un polímero e non outro.

Polímeros sintéticos II. O seu maior impulso durante a Guerra Mundial. Desde entón non pasou nin un século e, con todo, témolos case en todas partes. Imaxínasche como era a vida cando non había polímeros?

É moi difícil. E creo que é unha mensaxe a enviar á sociedade. Temos una especie de bucolismo sobre a vida 'de forma natural'. Pero a tecnoloxía deunos calidade de vida.

Tendemos a mirar aspectos negativos da tecnoloxía. Pero sen eses avances a vida sería moi dura. Imaxinade que era a comida sen fitosanitarios, por exemplo. Pois non pasou un século desde entón.

Non está mal mirar o que falta, é dicir, temos que mellorar o medio ambiente, claro. Pero non podemos renunciar á tecnoloxía, non é posible.

Pero si seguimos por este camiño, o petróleo acabarase. Utilizamos o petróleo como combustible, pero tamén como materia prima da Química, materia prima dos polímeros. Que pasará si o petróleo acaba?

Bo, por unha banda, teremos que pagar os polímeros máis caros. Doutra banda, cabe destacar que a fracción de compostos de carbono e hidróxeno utilizada na produción de polímeros é baixa (os polímeros son basicamente carbono e hidróxeno). Ademais do petróleo, tamén se pode utilizar carbón paira producir polímeros, xa que do carbón pódese extraer gas de síntese e con iso desenvolver toda a petroquímica.

Os polímeros xogaron un papel importante no avance da tecnoloxía, o que permitiu mellorar notablemente o seu nivel de vida.
De arquivo

En realidade non se necesita petróleo. Pero é barato, e por iso substituíu ao carbón. E hai outras opcións, a propia biomasa ao extremo. Contén carbono e hidróxeno e é moi abundante.

A introdución da biomasa nos procesos actuais de produción de polímeros require una transformación que non é demasiado cara?

Non. E ademais, hai outras opcións. A partir do gas natural, por exemplo, a química é máis sinxela que a partir do petróleo. De feito, case toda a petroquímica parte do etileno (na base atópanse o etileno, o benceno e os xilenos), a partir dos cales se obteñen o resto.

Por tanto, cando se esgota o petróleo?

Eu creo que o verdadeiro problema será a enerxía: a calefacción, a luz, os recursos da industria, o transporte... Ese é o problema real. Polo demais, utilízase pouco como materia prima. E no caso dos polímeros esta solucionado. Por suposto, o problema será económico.

Rementeria Argote, Nagore
Servizos
222
2006
Outros
022
Química
Entrevista
Resultados

Buletina

Bidali zure helbide elektronikoa eta jaso asteroko buletina zure sarrera-ontzian

Bidali

Bizitza