Jean-Bernard-Leon Foucault

1992/04/01 Azkune Mendia, Iñaki - Elhuyar Fundazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Biografiak

Nace en París o 18 de setembro de 1819. Tras estudar e obter o título médico, reuniuse co físico Armand Fizeau e decidiu ocuparse da física. Comezou a investigar a calor e sobre todo a luz.

Pensemos que un raio de luz cae sobre o espello A e reflíctese cun ángulo. Supoñamos que o raio de luz reflectido despois golpea o espello B e vólveo a reflectir cara ao espello A. Se os dous espellos están parados, a luz non parará de rebotar.

Se o espello A xira rapidamente cando do B vén o raio de luz reflectido, o raio de luz reflectirase noutro lugar. Tendo en conta a velocidade de xiro do espello A, o ángulo do raio reflectido e a distancia percorrida pola luz, Foucault calculou moi exactamente a velocidade da luz, calculándoa con maior precisión que Fizeau.

Foucault utilizou o sistema de espellos paira medir a velocidade da luz no aire, a auga e outros medios transparentes. A partir da época de Huygens e Newton había debates sobre a natureza da luz. Segundo algúns, a luz estaba formada por ondas e segundo outros era corrente de partículas. A teoría de ondas sinalaba que a luz debía expandirse máis lentamente na auga, mentres que a teoría dos corpúsculos era intermedia.

Cara a 1850 Foucault comprobou que a luz se propagaba máis lentamente na auga que no aire, optando pola teoría ondulatoria. Todos estes traballos foron publicados por Foucault na súa tese doutoral.

Con todo, o nome de Foucault fíxose famoso por outros ensaios realizados por el, sobre todo grazas a un ensaio iniciado en 1851. Foucault sabía que a pesar de virar o punto de colgar, o péndulo tendía a manterse no plano de oscilación. Se puña en funcionamento un gran péndulo, o seu plano de oscilación manteríase, aínda que a Terra virase debaixo. Se o péndulo estivese no polo norte, a Terra viraría por baixo do péndulo durante 24 horas. En latitudes inferiores ao Polo norte, o xiro da Terra parece máis lento. Esta velocidade sería menor ao ir ao sur e cero no ecuador. Volvería virar ao sur do ecuador, pero en sentido contrario. No polo sur, pola súa banda, toda a xira completaríase en 24 horas.

A quen mira ao pendulo (que vira coa Terra), pareceralle que o péndulo está a cambiar aos poucos de dirección.

Os resultados do primeiro ensaio foron ben distintos, xa que se debía realizar cun péndulo máis longo. Aragón ofreceulle entón o edificio do observatorio e Napoleón III una gran igrexa parisiense. Foucault utilizou una bóla de ferro de dous pés de diámetro e un arame de aceiro de 200 pés de lonxitude. A bóla, colgada da cúpula, tiña no seu extremo un pequeno eixo paira facer marcas na area despregada no chan da igrexa.

A bóla tróuxoa até un muro da igrexa e amarrárona cun cordón. Tentouse evitar vibracións e ventos. Por iso non cortaron a corda (porque provocarían tremores) e queimárona. Co paso do tempo, a xente inmóbil da igrexa puido comprobar que as marcas da terra cambiaban de dirección. A latitude que lle correspondía a París estaba a virar a petición.

Desde Galileo os científicos recoñecían que a Terra estaba a virar, pero Foucault puxo a proba este fenómeno.

En 1852 fixo virar rapidamente una roda de grosa aresta e estudando os efectos da gravitación inventou o giroscopio. Tamén se debe á primeira teoría sobre os fenómenos giroscópicos.

En 1855 a Royal Society de Londres deulle a medalla polos seus traballos científicos e ofrecéronlle praza no Observatorio Imperial de París. En 1857 inventou o interruptor de mercurio, que aínda se utiliza nas bobinas de indución.

Sinalou que o “magnetismo de xiro” de Aragón debíase á existencia de correntes inducidas en masas metálicas (“correntes de Foucault”).

Ese ano empezou a substituír os espellos prateados de vidro en telescopios por espellos metálicos. Tamén inventou melloras na fabricación de espellos parabólicos. Doutra banda, os telescopios clásicos con prisma de reflexión total foron ideados por el mesmo.

Morreu na súa cidade natal, París, o 11 de febreiro de 1868.