As estacións de xeo de James Croll

2013/05/01 Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Biografiak
• Historia
• Geologia

Asinaba co nome de James Croll e até entón ninguén o coñecía, pero a principios da década de 1860 espertou a atención dos científicos máis punteiros da época. De súpeto comezou a publicar obras de alto nivel. O que máis balbordo provocou foi, sen dúbida, o relativo ás épocas de xeo, que sinalaba que os cambios cíclicos da órbita terrestre podían provocar estacións de xeo. Era revolucionario. Pero quen era ese Croll que saíu da nada? Escribía desde a universidade Anderson's Institution de Glasgow, pero non era investigador ou profesor da universidade, nin alumno, senón porteiro.

Croll tardou corenta anos en dar una oportunidade á súa vocación. Naceu nunha familia sinxela, en 1821, na aldea escocesa de Little Whitefield. Dous de cada catro irmáns avanzaron, o mesmo James e David, un ano máis novo e concordante. James tamén foi un home de saúde débil desde a infancia, e ao longo de toda a súa vida tivo moitos problemas. Empezou tarde na escola e terminou pronto, e ademais non lle gustou nada. Abandonouno aos trece anos, sen moita formación.

Pero naquela época coñeceu a revista Penny Magazine (editada pola Asociación paira a Divulgación do Coñecemento Útil). Esta revista suscitoulle un interese diferente ao da escola, sobre todo os temas de filosofía e ciencias físicas. Esas novas ideas que traía a revista eran emocionantes. A partir de entón comezou a ler e aprender todo o que puido pola súa conta.

"Desde o principio, non foron os detalles e datos das ciencias físicas os que me chamaron a atención, senón as leis e principios que estaban detrás delas", escribiría posteriormente Croll. "Isto levoume a estudar dunha maneira sistemática, porque paira entender una determinada lei era necesario coñecer as leis ou condicións que lle precederon. Recordo ben como antes de poder avanzar na astronomía física tiven que retroceder e aprender as leis do movemento e os principios básicos da mecánica. Igual estudei neumática, hidrostática, luz, calor, electricidade e magnetismo. Non tiven axuda. De feito, non había ninguén ao redor que tivese nada sobre estes temas".

Croll converteuse nun adolescente sabio, pero iso non lle ía a dar para comer e con 16 anos tiña que empezar a pensar en que ía traballar. Gustoulle ir á universidade, pero os pais non tiñan diñeiro. Aprendeu como molinero. Nos próximos anos percorreu toda a costa este de Escocia paira reparar os seus muíños. Era un traballo duro, todo o día no camiño e apenas gañaba diñeiro. Deixou o traballo e volveu a casa. E á escola, porque quería aprender algebra. Alí estivo o home de 22 anos, en clase, entre nenos.

Logo empezou Carpinteiro. Traballou tres anos, pero o cóbado se osificó e tivo que abandonalo. A continuación vende té e café nunha tenda da cidade de Elgin. Alí coñeceu a Isabella e casaron. Entre ambos se instalou un hotel pero non tivo éxito. Logo actuou como vendedor de seguros nas Dundes, Edimburgo e Leicester. Non lle gustaba o traballo. Cando a súa muller enfermou trasladáronse a Glasgow, xunto á súa familia. Croll tomou un tempo e escribiu The Philosophy ot Theism. Despois, durante ano e medio traballou como xornalista.

Un posto que cambiaría a súa vida aos 38 anos: Praza de Conserxe do Anderson's Institution. O soldo dunha libra da semana apenas parecía paira a súa muller, paira vivir ao seu irmán, co que mataba aos seus pais. Con todo, Croll era máis feliz que nunca. Este traballo ofrecíalle una oportunidade única paira seguir aprendendo. Anderson's tiña nas súas mans una magnífica biblioteca chea de libros de ciencias. As tarefas propias do posto non eran difíciles e moitas veces levaba ao seu irmán a traballar con el. Así, mentres o irmán realizaba as súas obras, el podía estar a ler.

Pronto comezou a escribir e publicar as súas investigacións. Todas teóricas. Escribiu moitas cousas, de hidrostática, de electricidade... pero aos poucos empezou a estudar como pode afectar o movemento da Terra ao clima. Foi a achega máis importante de Croll. Na súa obra, publicada en 1864, Croll sinalaba que nunha época na que a Terra estaba en pleno debate se a Terra estivo cuberta de xeo, non había una época de xeo, senón que houbo varias, debido aos cambios da órbita terrestre.

Comezou a relacionarse por carta con algúns dos científicos máis prestixiosos da época: Lyell, Wallace, Darwin, Tyndall, Hooker, Kelvin... Darwin respondeulle así cando Croll envioulle o seu traballo: "Creo que na miña vida nunca me interesou tanto un debate xeolóxico. Acabo de empezar a entender por primeira vez que significa un millón... Agradézoche moito que limpes tanto a bruma diante dos meus ollos".

Con todo, non todos estaban de acordo coa teoría de Croll. Charles Lyell, por exemplo, pensaba que as razóns xeolóxicas debían influír moito máis no clima que as razóns astronómicas. Lyell estaba a preparar a 10ª edición do seu prestixioso Principles of Geology e tiña a dúbida de si tiña que ter en conta as ideas de Croll. Preguntoulle a John Herschell que opina sobre o que dicía Croll, quen lle respondeu que o porteiro escocés podía funcionar correctamente.

En 1866, Croll recibiu unhas páxinas escritas por Lyell, que foron escritas paira o capítulo de clima da nova edición do libro. Tras intercambiar un par de cartas, Lyell envioulle una copia do libro. Croll agradeceulle noutra carta o agasallo, así como o bo tratamento da teoría astronómica do clima no libro.

O nome de Croll foi crecendo. E en 1867 ofrecéronlle un posto de traballo no Geological Survey de Escocia. En 1875 publicou o libro Climate & Time. E ao ano seguinte foi membro da Royal Society e membro de honra da Academia de Ciencias de Nova York e...