Longa carreira de fondo en busca de sangue artificial

2001/06/15 Mendiburu, Joana - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Osasuna

Nada máis saber que o sangue circula por todo o corpo comezou a carreira paira atopar ao seu substituto. Os médicos alcanzaron a primeira transfusión sanguínea en 1667, pero os receptores murían. En consecuencia, optouse por non realizar transfusións de sangue (polo menos até estudos máis profundos). Con todo, desde 1868, os investigadores comezaron a utilizar solucións con hemoglobina. A hemoglobina é una proteína que transporta osíxeno nos glóbulos vermellos do sangue. En 1883 preparouse a solución Ringer de cloruro de sodio, potasio e calcio. Foi un gran salto paira superar as hemorraxias, xa que solucionaba o descenso de presión que supón a perda de sangue. Posteriormente, os médicos engadíronlle lactato e segue sendo a solución máis utilizada paira reconstruír o volume de sangue.

As investigacións tiveron un gran impulso durante a Segunda Guerra Mundial, pero a guerra de Vietnam foi a que puxo de manifesto os límites das transfusións de sangue. Ademais, nos anos 80, cando a hepatite estendeuse considerablemente e apareceu o virus do VIH, o número de doantes de sangue diminuíu notablemente e a fase de investigación volveu rexurdir.

En canto ás transfusións de sangue, tras longos anos de investigacións arrastrando, desde que os investigadores entenderon ben os mecanismos entre a coagulación, a contaminación bacteriana e os diferentes grupos sanguíneos, utilizáronse moitísimo, en caso de sangrías graves, porque o sangue segue sendo a opción máis adecuada –e a miúdo a única–.

Pero os investigadores non se renden tan facilmente e seguen buscando o substituto do sangue. Paira iso estanse deseñando produtos que aumenten temporalmente a capacidade de transporte de osíxeno dos glóbulos vermellos.

Uno dos produtos que estudaron en base á hemoglobina humana é o HemAssist de Baxter, paira os científicos DCLHd (diaspirin cros-linked hemoglobin). Nas probas realizadas nos estudos clínicos, a taxa de mortalidade foi superior á esperada, o que puxo en dúbida a eficacia e a inocuidad do produto.

Por iso, desde 1998, as investigacións están a explorar una nova vía. A idea é introducir no ADN información xenética paira fabricar una proteína. Así, o ADN daría á célula a orde de producir proteína. No caso do sangue, a proteína a producir sería a hemoglobina. Ademais, a modificación da estrutura molecular da hemoglobina pode dar lugar a unha hemoglobina que responda os sinais clínicas específicas.

Carreira entre medicamento e ciclismo

O sangue artificial está a ser deseñada paira ser utilizada como substituto do sangue en caso de emerxencia, pero nesta carreira o medicamento, como noutras ocasións, quedouse atrás do deporte de elite. De feito, a pesar de que as investigacións clínicas demostren resultados negativos, os ciclistas utilizan Hemassista paira dopar, como no caso do Xiro. Segundo os médicos, a irrupción artificial de calquera sustancia que o corpo produza de forma natural é sempre un perigo, e si neste caso non se pode falar con certeza, pode provocar a explosión de glóbulos vermellos.

Outro dos produtos utilizados en ciclismo é o RSR13. Do mesmo xeito que o Hemassista, os glóbulos vermellos provocan una maior liberación de osíxeno. Pódese coller a pílula ou a vea, pero aínda está en fase de investigación. Principalmente deseñouse paira mellorar os tratamentos curativos de cancro e paira utilizar anoxia en casos graves. Polo momento tratou con pacientes con cancro que están a realizar tratamento radioactivo e deu un bo nivel de tolerancia, aínda que é demasiado pronto paira confirmar plenamente a súa efectividade.

Desvantaxes das transfusións de sangue En caso de hemorraxias graves, o sangue segue sendo a opción máis adecuada –e a miúdo a única–. Por iso, é importante manter e aumentar o número de doantes, pero o sangue ten moitas desvantaxes: no verán o número de doantes diminúe considerablemente, non se pode almacenar máis de seis semanas, é difícil coñecer a compatibilidade dos grupos sanguíneos do doante e do receptor en caso de emerxencia, e ademais, o transporte das bolsas de sangue na ambulancia non é nada cómodo, xa que deben manterse a baixa temperatura. Ademais, uno de cada dez receptores de sangue sofre reaccións post-transfusionales, aínda que non sexan graves.