"A educación ambiental é un dos nosos eixos principais"
"A educación ambiental é un dos nosos eixos principais"
Rewas'99, seminario sobre reciclaxe, tratamento e minimización de residuos celebrouse o pasado mes no Palacio Kursaal de San Sebastián. A reunión, organizada polo centro tecnolóxico Inasmet, celebrouse por primeira vez en Europa. Con motivo da reunión, que durou case una semana, moitos expertos en materia de residuos e medio ambiente achegáronse á capital guipuscoana. Uno deles é o director de Política Ambiental de Xapón, o xaponés Masaru Tanaka. Tras ofrecer una rolda de prensa, a revista Elhuyar respondeu con amabilidade á invitación realizada á entrevista.
Ao finalizar o ano que vén volveremos a outro século. Cales serán os principais problemas ambientais?
Todos queremos una sociedade cómoda e saudable, queremos ir cara aí. Avanzamos pero xeramos demasiados residuos. XXI. No século XX a xestión dos residuos será un dos maiores problemas. Como sabemos, debemos afrontar o problema e entre todos. Os consumidores, os fabricantes e os gobernos teñen que colaborar paira afrontar o problema. Os fabricantes deberían realizar deseños de reciclaxe con produtos de menor volume e masa. A valoración do ciclo de vida dos produtos, a creación dos mesmos, a súa recuperación, a duración dos mesmos, o grao de reciclabilidad, etc. son responsabilidade dos fabricantes.
Os consumidores, en cambio, deberiamos comprar produtos con opcións de reciclaxe que duren moito tempo cando imos comprar algo. A pesar de que os fabricantes son máis responsables, os consumidores tamén temos algo que facer porque todos pagamos o custo dos residuos. Finalmente, os gobernos deben adoptar medidas contra os fabricantes que emiten verteduras ilegais por abaratar custos e facilitar o desenvolvemento de tecnoloxías menos agresivas co medio ambiente.
Xestión de residuos XXI. Problema do século XX. E a actual?
O mesmo.
Por que non se soluciona?
O problema non é o aumento dos residuos sólidos, senón que sempre se está xerando residuos. Por tanto, construímos vertedoiros, pero como só poden ter un valor paira 7-10 anos, logo hai que construír outros. E iso non ten una solución fácil, porque é difícil atopar lugares adecuados, queremos afastar os residuos, canto máis lonxe colócanse, máis caro sálguenos… en definitiva, canto mellor vivimos, o problema é máis grande.
Desde o punto de vista técnico e de conciencia social, Xapón é un dos países máis avanzados do mundo en calidade de vida e medio ambiente. En que se basea?
Bo, primeiro hai que falar de cultura. De feito, en Xapón a calidade de vida e o impacto que sobre ela pode ter un medio ambiente limpo son valores importantes da sociedade, que a sociedade ten asumidos. Estes valores comezan a ensinarse nos centros e teñen continuidade nos fogares. Os nenos e nenas de 6 anos teñen un tema ambiental no colexio e aprenden coma se fose calquera outro tema; fálaselles de reciclaxe, de uso, de recursos. Se a xente entende o que está a pasar, respectará máis o medio ambiente. En Xapón apostamos polo futuro e a educación é un dos nosos eixos principais, pero a educación en casa ten tanta importancia como a escola, xa que ten que empezar por separar os residuos e consumir menos. En Xapón temos o proverbio -modestainai xaponés- que recolle toda esta filosofía, que di: "Se non desperdicias nada, non necesitas nada".
Ademais da educación?
Do mesmo xeito que en moitos países europeos, a correcta separación dos residuos e a posterior recollida selectiva é importante, cada tipo de residuo recóllese na súa bolsa correspondente e posteriormente deposítase nos colectores correspondentes. De aí podemos empezar a recuperarnos desenvolvendo sistemas de tratamento e reciclaxe. O obxectivo sería, en todo caso, minimizar o volume de residuos, e a recollida selectiva antes mencionada, ou a recollida de aparellos eléctricos e accesorios de automóbil, son un exemplo de minimización de residuos. En Xapón na actualidade chegamos a reciclar o 10% dos residuos domésticos.
Dispondes dun único sistema de xestión de residuos?
Non, hai moitos. Cada barrio, municipio, val… pode ser seu. A importancia do transporte é fundamental, xa que os residuos non poden permanecer no fogar durante moito tempo, polo que un transporte rápido e abundante permitirá una mellor separación. Paralelamente, creouse una figura de voluntariado que traballa por ofrecer algo á sociedade… e ao final, a planificación é imprescindible, é dicir, coñecer paira que se recolle antes da recollida e a separación, cales serán reciclables e cales non. De feito, aínda que algúns residuos son recuperables, outras –pilas, fluorescentes, etc.– non poden ser reciclados, senón que tras un tratamento intermedio son refugados.
Que tipo de solucións danse ao problema dos residuos noutros lugares do mundo?
Ao falar de solucións hai que ter en conta o grao de desenvolvemento dos países. Nos países do Terceiro Mundo que non están desenvolvidos, todos os residuos, incluídos os tóxicos, mestúranse e refúganse. Noutros países desenvolvidos, como Estados Unidos, esta tendencia á vertedura de residuos tamén ten forza e utilízana paira cubrir chans. Por último, nos países desenvolvidos con certa sensibilidade existen diferentes sistemas de xestión de residuos, pero todos eles con elementos comúns: a recollida selectiva primeiro, a separación e logo a reciclaxe. Por suposto, en países como o noso os custos son maiores.
Darías receitas aos demais?
Iso sería demasiado, só podo ofrecer o que facemos nós. Por unha banda, a participación de estudantes e mozas na planificación e xestión, para que comprendan o problema e participen na procura de solucións. Doutra banda, seleccionar as tecnoloxías adecuadas. Finalmente, traballar adecuadamente os recursos dispoñibles paira reducir os riscos. Así que paga máis.
Xunto a iso, sinalouse que é necesaria a colaboración entre fabricantes, consumidores e administración. Tamén hai que dar moita importancia á colaboración entre as distintas administracións; os barrios, os municipios, as comunidades… teñen que traballar conxuntamente paira dar resposta aos problemas que teñen. En Xapón hai moitos exemplos desta colaboración. Por exemplo, aínda Osaka e Tokio empezaron a traballar xuntos na construción dun vertedoiro que pode ser importante paira ambos, e que afectará tamén a outras catro rexións. Seis rexións traballan xuntas e cada una está a construír parte do vertedoiro.
Anteriormente proporcionaches algúns datos de Xapón. Tes datos do mundo?
No caso dos residuos, é difícil proporcionar datos concretos, xa que a definición do residuo dun país a outro é diferente. Con todo, paira falar dos datos obsérvase una estreita relación entre as cantidades de residuos dos países e o produto interior bruto dos mesmos. En Xapón e Europa xéranse diariamente un quilo de residuos por persoa —8 quilos de industria—, en Estados Unidos dous quilos e en países non desenvolvidos entre 100 e 500 gramos por persoa e día. Se se di que neste momento vivimos uns 6.000 millóns de persoas na Terra, un simple cálculo permítenos ver en breve a cantidade de residuos que se xeran diariamente. Non hai que dicir que a cifra resultante é realmente alarmante.
Coñece o grao de xestión dos residuos no País Vasco?
A verdade é que non coñezo moi ben a realidade de Euskal Herria, pero polo visto e oído creo que é un país avanzado no tratamento e reciclaxe de residuos, que está a utilizar tecnoloxía avanzada.
Buletina
Bidali zure helbide elektronikoa eta jaso asteroko buletina zure sarrera-ontzian