Fregar e acender

2003/01/19 Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

• Materialak
• Teknologia

Paira os fumadores de pipas, non hai nada semellante ao lume dos mistos de madeira.

Dun barco prateado un astronauta descendeu ao bote. Moi sorprendido, fixouse no misto que acababa de apagar o mariñeiro. Ao final, esta máquina do tempo merecía ser roubada. O láser eliminou a pegada do lume na miña sociedade". O mariñeiro, de xeonllos, pediu con ganas ao astronauta: "Salga de aquí. Lléame de volta a casa e ensinareiche lume intenso".

Cando o mar traga a barca, ambos voaban no barco do astronauta.

En casa, excepto o mariñeiro, ensinou ao astronauta a caixa de mistos. Cada un estaba fascinado pola tecnoloxía tradicional que usaba o outro. Pero cada un era fillo do seu tempo. Paira o mariñeiro xa era 1849; paira o astronauta, aínda 1849. Con todo, xa ou aínda, naquel ano os mistos eran habituais en todas as casas.

Os mariñeiros utilizaban os avances tecnolóxicos da época, entre eles os mistos.

O astronauta estaba tolo: o seu amigo acendía o lume cun simple movemento. Parecía bruxaría. Paira o mariñeiro a situación era moi curiosa, case graciosa. A cambio de explicar o 'funcionamento' do misto e de organizar una excéntrica demostración, o home que vén do futuro salvoulle a vida.

O astronauta vira os mistos nos libros da historia desde hai tempo, pero o seu enfrontamento causáballe emoción e inquietude. Consistían en bastoncillos de madeira de trinas que nun extremo tiñan un po branco preparado con fósforo branco e xofre, tecnoloxía básica pero eficaz. Con todo, o astronauta non entendía como se extraía o fósforo, senón que contaba cun equipo moi antigo e sinxelo.

Fósforo

Ao parecer, o astronauta non lera a historia. O fósforo foi extraído dos ouriños por Robert Boyle e outros en 1680. Posteriormente, a metodoloxía foi mellorando paulatinamente. Esta xente, aínda que con poucas ferramentas, tiña a capacidade de facer cousas sorprendentes.

O mariñeiro encheu a pipa de tabaco. Era un gran día. Recuperar a vida perdida merecía un par de pipas. O astronauta observou con detemento o proceso de aceso, expresando as súas dúbidas e pedindo explicacións. O mariñeiro acendía outro misto paira aclarar algunhas dúbidas ante o nariz. Ao cheirar o fume desprendido por este segundo misto, o mariñeiro caeu patas para arriba. Estaba a agonizar por segunda vez o mesmo día.

O fume liberado polo fósforo branco é venenoso, non así o do fósforo vermello.

Os ollos do mariñeiro gritaban pedindo axuda. O astronauta viu aquela escena nerviosa pero interesada. "Sabía que había perigo de que algo así sucedese", dixo moi contento. Así era, o lera. O famoso fósforo branco é una sustancia moi adecuada paira acender o lume fregando, pero o vapor que desprende desta forma é moi venenoso. O cuñado gritoulle "Sabías, entón, ese maldito". O astronauta respondeulle paira estar tranquilo. Tamén se podía utilizar fósforo vermello paira elaborar mistos, que ao fregar acende lume pero non é prexudicial. "Aprenderedes a afrontar este problema".

O mariñeiro era igual a sociedade, a ciencia e calquera outra cousa. A morte barata non permite consolar. Quería vivir con ganas, pero non podía. Morreu.

O astronauta recolleu a caixa de mistos e introduciuse na máquina de tempo paira iniciar a viaxe anual. Voaba pola historia, sempre paira seguir as pegadas do lume. Nas paradas anteriores viu fornos, cuñas e fogos artificiais. Tamén probou mistos fabricados con case calquera material. Por exemplo, o XXI. recolleu as usadas polos subalternos, de papel empapado en cera.

O tema dos mistos cativou ao astronauta. Por iso, na seguinte parada conseguiría os que non se acenden fregando. Eran bastóns, maiores que os que xa había recolleito, pero pequenos. Nun extremo tiñan po que contén xofre, pero non se acendían fregados, senón que había que acendelos doutra maneira. Era moi interesante paira o astronauta.

Estaba a facer una boa colección. Fixo un museo sobre o lume e formaría un gran libro con todo o recolleito na viaxe. Se se vendía o libro, ben. E se o libro non se vende, a medio punto. Daríalle lume.

A pesar de que as máis coñecidas son deste tipo, ao longo da historia realizáronse numerosos tipos de mistos.

Cando estaba no barco, lembrou co pemento do mariñeiro. Esta mestura de tabaco e madeira tiña un cheiro agradable, mareable. Por iso, antes de partir e xunto coa caixa de mistos, o astronauta recolleu a pipa e o tabaco paira levalo. Agora sentía a necesidade de fumar.

Acendía a pipa, pero enseguida apagouse. Resucitar. Apagar de novo. Non é fácil ter a pipa longa acesa. Nese traballo acabáronselle os mistos. Queimou case sen darse conta o último logro paira a súa colección.

Pero a solución era sinxela. Volveu atrás e atopou ao mariñeiro entre as ondas…

Publicado en 7K.