Ríos: auga e sedimentos

2006/02/01 Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Geologia
• Hidrologia
• Unibertsitateak

No Departamento de Geodinámica da UPV/EHU iniciouse un estudo paira analizar a cantidade de sedimentos que salguen en suspensión das tres concas principais de Gipuzkoa, as concas do Urola, Urumea e Deba. O obxectivo da investigación é analizar a influencia de diferentes factores ambientais, tanto naturais como humanos, na saída e transporte destes sedimentos.

Turbidez e concentración de sedimentos

Paira o estudo dos sedimentos destes ríos mídese o caudal, as precipitacións e a turbidez da auga. Estas medidas adóptanse ininterrompidamente desde hai dous anos.

A turbidez depende dos sedimentos que se transportan en suspensión con auga. Este parámetro mídese mediante unha sonda mergullada na auga. E paira medir a concentración de sedimentos hai un muestreador no río.

Cando chove, a auga sobe e o receptor ponse en marcha até encher de auga as botellas que contén. Os investigadores recollen estas mostras e, una vez baleirado o muestreador, vólvenas a colocar no río, lista paira a seguinte crecida. A continuación estas mostras trasládanse ao laboratorio, fíltranse e mídense os sedimentos que conteñen. Desta forma coñécese a concentración de sedimentos nese momento.

Aínda que están interrelacionados, a relación entre turbidez e concentración de sedimentos non é directamente proporcional. O tipo de sedimentos, tamaño, cor... inflúen na turbidez, aínda que a concentración sexa a mesma. Cando se establece a relación entre estes dous parámetros, existe a posibilidade de coñecer a concentración de sedimentos que salgue en todo momento das concas, lembrando que a turbidez mídese ininterrompidamente. Paira cada conca esta relación é diferente.

A influencia humana

A concentración de sedimentos que transportan os ríos non só depende da choiva e do caudal, senón tamén da natureza da conca. Dado que as tres concas seleccionadas paira este estudo presentan características diferentes, comparando os resultados, obsérvase que en cada caso os factores que máis inflúen na saída e transporte dos sedimentos son diferentes.

O uso da terra e as actividades humanas tamén teñen una gran influencia. Por exemplo, si nunha conca practícase a deforestación, o chan queda desprotexido da vexetación e, cando chove, desde esta ladeira chégase moito máis sedimento ao río. Mediante a medición continua da turbidez deste arroio analízase a influencia deste tipo de actuacións na cantidade de sedimentos. Ademais, o alongamento destas medidas permite coñecer a duración desta situación.

Outra acción humana que afecta á concentración dos sedimentos transportados é o recheo nunha ladeira. O terreo de recheo é relativamente libre e ademais non conta con protección vexetal. Por tanto, ata que esta terra compáctese e cúbranse as herbas, máis sedimentos chegarán á boca da conca.

Encoros cheos

As augas das tres concas altas en estudo alimentan os encoros, polo que outro dos obxectivos do estudo é coñecer a cantidade de sedimentos que reciben os encoros. De feito, as partículas que transporta a auga aos encoros sediméntanse no fondo e, aos poucos, os encoros énchense de sedimentos. Deste xeito, analízase o tempo durante o cal os encoros poden desempeñar a súa función. Por exemplo, na conca do Ebro hai encoros que se encheron totalmente de sedimentos.

A situación dos encoros en Euskal Herria non é, en absoluto, tan grave. Aquí libéranse sedimentos, pero non como paira encher os encoros a curto prazo.

No futuro, ademais das medicións que se están realizando nas concas altas dos arroios, tamén se realizarán medicións nos afluentes situados máis arriba das mesmas, co fin de mellorar a fixación das fontes sedimentarias. Ademais, pretende analizar as características químicas da auga.