Na neblina das palabras, coñecemento dos usos.
Hai moitos anos, cando estudaba en Boston, vivía un feito que me envorcou a alma. Mentres traballaba na oficina apareceu un descoñecido na porta e preguntou en inglés onde podería atopar a Itziar Laka. Cando lle contestei que era eu en inglés, empezou a sacar unha txalaparta sen sentido da boca do descoñecido, que nun segundo converteuse en eúscaro, como nun milagre. Ese home falábame en eúscaro! Sorprendeu ao meu eúscaro cunha modorra tan profunda que tardou en espertarme dun golpe até chegar á miña conciencia. Nese momento que sempre lembrarei, a miña lingua materna fíxoseme inintelixible, unha experiencia realmente curiosa que me axudou a entender moitas cousas sobre a lingua.
Esta anécdota móstranos que as linguas que coñecemos non sempre están dispoñibles da mesma maneira nas nosas cabezas. Os idiomas que utilizamos con máis frecuencia obtémolos máis facilmente. De feito, a frecuencia é o que goberna a nosa mente e, en consecuencia, atopamos as palabras e estruturas máis usuais con maior rapidez. Noutras palabras, resúltannos máis fáciles, porque temos que facer menos esforzo para utilizalos.
De feito, no que se refire á lingua, o uso e o coñecemento son inseparables, xa que o uso decide o coñecemento, non ao revés. Para explicar isto tomemos como exemplo o latín. Aprendín latín durante oito anos, como moitos outros, desde a escola á universidade. Podo dicir que sei algo sobre o latín grazas ás longas horas de clase que lle dei, pero non podo dicir que non. Por que? Porque saber latín non é máis que poder facelo en latín.
Por tanto, para fomentar o uso do eúscaro, debemos incidir no uso do eúscaro de todas as maneiras posibles. Debemos ser conscientes de que o uso non é só o que dicimos e escoitamos en voz alta durante o día. Existe un uso silencioso e creo que temos marxe para influír nel. Nos textos bilingües é decisivo que o eúscaro estea onde o ollo ou oído primeiro toca. Por exemplo, vou á oficina de correos, onde leo case todo o que lin, aínda que estea escrito en castelán e en eúscaro, o idioma que primeiro tocan os meus ollos é o castelán, porque está escrito á esquerda. Así, de forma automática e sen que eu poida facer nada en contra, a miña cabeza activa o castelán e inhibe o eúscaro. En canto vese o texto en eúscaro escrito á dereita, é tarde no xogo das frecuencias de cabeza, xa que se xoga en milisegundos. Si o eúscaro presentouse á esquerda, activaría o eúscaro e inhibiría o castelán, unha pinga máis a favor do eúscaro no xogo das frecuencias.
A néboa que xera esas pingas na nosa contorna cotiá a favor da frecuencia do eúscaro facilita o uso do eúscaro para todos, tanto para os que temos o eúscaro como para os que se puxeron en marcha no camiño do eúscaro. Esteamos atentos, pois, a que esa bruma silenciosa que impregna as nosas mentes todos os días e sen cesar caia en eúscaro, a máis frecuente posible.
Buletina
Bidali zure helbide elektronikoa eta jaso asteroko buletina zure sarrera-ontzian