Museo de Ciencias Naturais de Vitoria-Gasteiz

1997/05/01 Urkizu, Urtzi Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Museoak

Baixo o auspicio do Consello de Cultura da Deputación alavesa constituíuse o Museo de Ciencias Naturais en maio de 1986. As coleccións da entón Historia Natural non eran novas, xa que a asociación AEPNA (Asociación de Investigación e Conservación da Natureza de Álava) realizara una labor de dez anos en 1984. Ese ano a Deputación alavesa ofreceu o edificio de Otxanda, co obxectivo de dar un respiro á asociación e construír un museo. En 1985 celebrouse a primeira exposición permanente e ao ano seguinte abríronse as portas ao público próximo.

Pouco despois, a asociación AEPNA converteuse no Instituto Alavés da Natureza e á súa ao redor uníronse persoas de gran peso científico. Dous anos despois da inauguración do Museo desapareceu a estrutura do Consello de Cultura da Deputación Foral. En consecuencia, o financiamento e funcionamento do museo reestruturouse paira poder actuar por outras vías. O ano 1988 foi un ano importante paira o museo, xa que o Instituto Alavés da Natureza quedou fóra como asociación e o museo empezou a funcionar como un ente autónomo. A dinámica cambiou radicalmente nese momento, porque a partir de aí tivo que recorrer a orzamentos propios, entre outros.

Nos anos seguintes coñeceuse una depresión no museo e reduciuse o número de visitantes. O problema máis importante daquel momento, segundo Jesús Alonso, era a falta de persoal profesional e cualificado (limpeza, documentación, exposicións, conservación do patrimonio...). Alonso comezou a ocuparse do museo a finais de 1988 por parte da dirección, e na actualidade segue desempeñando un papel similar, e os problemas actuais e actuais son similares.

O Museo de Ciencias Naturais de Álava pódese considerar máis como un centro de investigación que un museo.

En 1993 iniciáronse exposicións temporais no museo e o número de visitantes foi crecendo. As Asociacións Culturais Naturais reciben axudas paira a investigación, e o traballo dalgunhas delas supón una importante achega ao museo. O Instituto Alavés da Natureza continúa coas súas achegas. Pero o director Alonso recoñece que, sobre todo, grazas ao traballo dunha ducia de científicos valentes, están a formarse grandes coleccións: “ A pesar da escaseza de subvencións, o museo saíu adiante e o traballo realizado é un orgullo.”

En 1996 batéronse todas as marcas de visitantes: 28.085 persoas visitaron o pasado ano e este ano espérase que esta marca rompa. Cabe destacar que nos últimos anos as visitas de persoas particulares son máis numerosas que as de grupos de alumnos.

Centro de investigación sobre salas de exposicións

As coleccións de pedras e minerais permítennos coñecer o pasado xeolóxico da nosa contorna.

A visión xeral dos museos limítase ás salas de exposicións. Neste caso, pola contra, é máis conveniente estudar este museo como centro de investigación, xa que a maior parte do traballo que se realiza vai por ese camiño.

O Museo de Ciencias Naturais de Álava ocúpase especialmente dos ecosistemas do País Vasco e dos territorios limítrofes, pero tamén se recompilaron catálogos de brioflora, entomofauna e moluscos de selvas tropicais africanas. Grazas ao traballo constante, as coleccións van crecendo e aumentando o coñecemento de cada una das áreas diferenciadas. Paira facilitar e completar este obxectivo realízase un intercambio de fondos e documentos con universidades, fundacións e entidades museísticas de todo o mundo.

Grazas aos vídeos ilustrativos, os visitantes reciben información sobre as ciencias naturais.

O intercambio é, por tanto, total cos científicos máis prestixiosos do mundo. En total son 750 as revistas científicas que chegan ao museo, mentres se está formando una gran biblioteca

As principais áreas investigadas son a xeoloxía, a botánica e a zoología. Na exposición só hai 2.000 especímenes, pero o número de rexistros documentados polos investigadores é enorme: no herbario hai 75.000 follas rexistradas dentro da fanerogámica botánica e outras 25.000 rexistros na criptogramática botánica (brións e herbas hepáticas); en zoología 160.085 nos invertebrados e 100.000 na arqueoloxía; en canto á xeoloxía, o inventario de paleanontología e os campos mineralógicos son necesarios.

A colección está estruturada e analizada con especial atención polos expertos en cada área.

Ademais, o museo dá de alta anualmente una ducia de novas especies. Segundo Jesús Alonso, esta cifra pódese multiplicar por catro tendo en conta o diñeiro e o ritmo. Cabe destacar que todas as coleccións están a informatizarse e que en breve estarán nos bancos de datos do Palacio Vasco.

Na exposición non se pode ver todo isto, pero calquera persoa que se penetre na Torre de Otxanda de Vitoria-Gasteiz pode gozar da biodiversidade e o ecosistema do País Vasco: as coleccións de rocas e minerais móstrannos o pasado xeolóxico do Cantábrico, a colección paleontológica máis completa do País Vasco, a evolución do noso territorio nos últimos 150 millóns de anos; os torneos de vertebrados, os crismosos.

O Museo conta con 750 revistas científicas, una excelente biblioteca.

Dos dinosauros máis grandes aos insectos máis pequenos que quedaron atrapados no ámbar, case todos aparecen nas salas do museo. A exposición inclúe dous ecosistemas de auga doce fose do noso municipio: A Amazonía e os grandes lagos africanos.

O valor documental e científico de cada peza é moi grande. Todos xuntos forman un puzzle de coñecemento que constitúe una excelente ferramenta paira comprender o pasado e presente da natureza. Sen dúbida, este centro público é una referencia importante no ámbito das Ciencias Naturais no País Vasco.