Choques intergalácticos (II)

1991/10/01 Arregi Bengoa, Jesus Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Astronomia

No número anterior describimos algunhas das estruturas que se observan ao longo do ceo, como resultado de choques intergalácticos. Con todo, non mencionamos as bases que temos paira realizar esta afirmación. Por suposto, a evolución dun choque é un proceso moi longo, e aínda que as cousas pasan como pensamos, non podemos ver todo o proceso, senón una situación, como un fotograma dunha película.

A visión teórica de novembro comezou a desenvolverse en 1972, cando os irmáns Juri e Alar Toomre presentaron a primeira simulación dun choque de galaxias por computador. Nestes modelos informáticos as galaxias defínense mediante a súa masa e forma, utilizando puntos de representación das estrelas. No entanto, considérase que a masa e o campo de gravidade están concentrados no centro da galaxia. Aínda que non podemos comparar as prestacións dos computadores nos que se elaborou o primeiro modelo coas actuais, os irmáns de Toom obtiveron resultados moi esperanzadores en termos de utilidade do método.

Cos seus primeiros traballos, demostraron que algunhas das estruturas máis singulares que se poden observar no ceo poden ser consecuencia de choques de galaxias. Por exemplo, simulando o choque das dúas galaxias simples, lograron una distribución estelar moi similar á estrutura da galaxia chamada Galaxia Antena. Ambas as galaxias parecen quedar unidas pola forza da gravidade, adoptando una forma que lembra a forma da cabeza dun insecto con antenas.

As chamadas galaxias en anel, pola súa banda, apareceron antes de ser vistas, como una estrutura posible grazas ás obras dos irmáns Toomre. Entre estas galaxias, a máis coñecida é a A0035 ou Roda do Carro. Aparece con centros, radios, paus. Como diciamos no número anterior, este tipo de galaxias orixínanse cando una galaxia elíptica atópase de cheo co núcleo dunha galaxia espiral.

Actualmente os modelos de Alar e Juri Toomre melloraron moito. Por exemplo, nunha obra relativamente nova de Joshua Barnes aparecen os primeiros modelos nos que se mostran as galaxias en tres dimensións, expresadas cada una en miles de fraccións. Por outra banda, neste traballo non só se analizan os choques das galaxias que se mesturan, senón tamén das que pasan xuntas. Por exemplo, estúdase o comportamento de dúas galaxias tipo masa que se cruzan seguindo órbitas parabólicas (crese que este caso é moito máis abundante que o das órbitas hiperbólicas). Neste caso, parece que a atracción da gravidade fai que o núcleo da galaxia salga do plano do disco e, por tanto, a materia do disco desprácese cara a fóra, realizando aproximadamente un percorrido directo.

As galaxias chamadas Dominantes dos Cúmulos tamén teñen efectos do tipo de interacción descrito. Estas galaxias son moi grandes e atopáronse no centro dalgúns cúmulos. Por iso pór ese nome. Prodúcense cando dúas galaxias se aproximan a velocidades relativas baixas ou cando una é moito maior que a outra. Una vez que as galaxias se achegan e se deforman comezan a afastarse, pero pronto volven achegarse paira mergullarse e formar una das xigantescas galaxias mencionadas. Normalmente falaremos máis en profundidade sobre a creación de galaxias elípticas no seguinte número.

EFEMÉRIDES SOL : o 23 de outubro entra en Escorpio ás 22h 5min. LÚA LÚA NOVA CUARTO CRECENTE LÚA CHEA CUARTO MENGUANTE hora de outubro (UT) 721h 39min 15 17 h 33 min 23 11 h 8 min 30 7h 20min PLANETAS MERCURIO : estará en conxunción superior o día 3, polo que será invisible. Será a finais de mes cando escureza a vista. VENUS : Poderase ver moi ben durante todo o mes. Aparece aproximadamente 2h 30 min (UT) e a súa magnitude -4,5. Así que poderemos distinguilo moi ben ata que salga o Sol. MARTITZ : o seu elongación no camiño da conxunción é moi pequena e invisible. JÚPITER : aparece na segunda metade da noite e pode verse até a saída do Sol. O día 17 atópase ao Sur de Venus, a 2,5º SATURNO : En canto escureza, teremos suficiente altura no ceo e poderémola ver na primeira metade da noite. A súa magnitude achégase a + 0,5.