Xogando co condensado Einstein-Bose

2001/03/26 Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

• Fisika

Calquera consideraría como habitual tres estados da materia, sólido, líquido e gas. En xeral, a diferenza entre o tres é a interacción entre as moléculas da sustancia. Os fortemente unidos adoitan ser sólidos, enlácelos nos líquidos son máis débiles e non se producen entre todas as moléculas. Calquera materia será gas se non existe practicamente unión entre as súas moléculas e si teñen a mesma rapidez que "voar".

Desde hai tempo coñécese una cuarta oportunidade, o plasma. Do mesmo xeito que os gases e os líquidos, plásmalos son fluídos. Todos os seus compoñentes son iones, é dicir, especies con carga eléctrica. Por iso, as súas propiedades fronte aos campos eléctricos son moi especiais. Un exemplo desta situación son os sales fundidos (pero non disoltas en auga). Ao aumentar a temperatura, o sal liquídase e destrúese a solidez dos iones. Esta materia transfórmase nun fluído de partículas cargadas, o plasma.

Hai seis anos, os físicos atoparon o quinto estado da materia, condensado Einstein-Bose. Esta situación foi proposta teoricamente polos físicos Albert Einstein e Satyendra Nath Bose en 1924. Esta situación conséguese cando o gas se arrefría até uns poucos kelvin. Os átomos do gas únense nun particular estado cuántico. Ademais, todos os átomos únense nun punto e teñen propiedades moi curiosas.

Este experimento realizouse por primeira vez en 1995 con átomos de helio. A unha temperatura de 2,17 K (dous graos menos que a de fusión), os átomos de helio perderon o seu viscosidad e uníronse, como anunciou Einstein e Bose. Agora os científicos investigan os condensados realizados con átomos de rubidio.

Nos últimos tempos, ao virar estes fluídos, os físicos crearon turbulencias. É un fenómeno obtido a través do arrefriado por láser. Estes remolinos son una das características dos superfluidos. Segundo publicouse na revista Science, canto maior é a torsión xerada, máis turbulencias estables aparecen no condensado, o que asegura o comportamento dos superfluidos.

Con todo, os científicos non buscaron aplicacións á situación Bose-Einstein. É un descubrimento dos últimos anos que cumpre as fórmulas de dous grandes físicos. Do mesmo xeito que ocorre coa superconductividad, a necesidade de dispor deste tipo de propiedades mecánicas require temperaturas moi baixas, polo que o campo de aplicacións aínda non se tratou.