A beleza non necesita animais
2006/01/01 Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Desde hai tempo realizáronse experimentos con animais e xeráronse diversas tensións respecto diso. Algúns creen que os ensaios con animais deben reducirse, substituírse e mellorarse canto antes. A industria farmacéutica, cosmética e química está a demandar constantemente a realización de ensaios libres de animais paira estudar a toxicidade de novos produtos que deben estar relacionados co home ou o medio ambiente. Vese a necesidade de regular o traballo con animais nos laboratorios. E é que o sufrimento e a morte dos animais xera discusións e inquietudes.
Moitos dos cosméticos utilizados actualmente obtivéronse a través de experimentos realizados en animais. De feito, máis de 38.000 animais son utilizados anualmente paira probas de cosmética en países europeos. En 2003 estableceuse na Unión Europea una lei que establece que a partir de 2009 estarán prohibidas as probas de cosméticos realizadas con animais. Así mesmo, a partir de 2013 prohíbese terminantemente a venda dos cosméticos realizados mediante estas sesións.
Aínda que na investigación utilízanse distintos tipos de animais, as estrelas dos laboratorios son ratos, ratas e coellos, entre outros. O uso destes animais débese principalmente á súa rápida reprodución e á posibilidade de visualizar os procesos a curto prazo. Ademais, ao ser mamíferos, o seu organismo ten notables similitudes co organismo humano. Outros mamíferos utilízanse por semellanza.
Con todo, a pesar de que os resultados de moitas investigacións con animais xeran una gran esperanza, en ocasións as diferenzas entre animais e seres humanos son demasiado grandes. En máis dunha ocasión produciuse que un tratamento con resultados espectaculares en animais non teña a mesma influencia nos seres humanos, ou viceversa.
Una serie de produtos e drogas, tras probas en animais, foron probados e comercializados en humanos e a longo prazo púidose constatar que causan problemas inexistentes nos animais.
Exemplo diso é o caso dunha muller de 38 anos que tras dar rimel nos ollos quedou cega. Posteriormente viron que o rimel tiña algunha derivada do alcatrán de hulla.
Algo parecido ocorre coa relación entre os cosméticos e o cancro. Por exemplo, paira analizar se un produto cosmético pode causar cancro necesítanse cinco anos e 400 ratas. Máis do 50% dos resultados son positivos, pero o 90% son falsos positivos. Xorde, por tanto, una preocupación.
In vivo vs in vitro
Paira facer fronte a todos estes problemas, en 1993 créase o Centro Europeo de Validación de Métodos Alternativos (ECVAM). O seu principal obxectivo é reducir os ensaios con animais. A validación de metodoloxías in vitro baseadas en células cultivadas en laboratorio fronte a metodoloxías convencionais in vivo . Pero non cho penses fácil.
O desenvolvemento dos novos métodos require de cinco grandes pasos: primeiro o desenvolvemento coidadoso do test, a continuación a validación do test, que inclúe una serie de pequenos ensaios no laboratorio, a continuación una validez máis formal do test e, finalmente, a valoración e seguimento do mesmo até a aprobación dos expertos.
O test de Draize, utilizado actualmente, mide a irritación e os danos producidos polos produtos químicos. Paira iso pon o produto químico nos ollos do coello. Pero a fiabilidade deste test é moi dubidosa. Por iso, desenvolveron varias sesións in vitro paira substituír ao test de Draize. Con todo, de momento o test de Draize non pode ser substituído por un único método innovador.
Todas estas novas sesións in vitro teñen vantaxes e limitacións. Dependendo do que se queira detectar, utilizarase una sesión ou outra. Algúns son mellores indicadores de irritación, outros tests son apropiados paira produtos químicos como deterxentes, detección, etc.
ECVAM ten xa 17 tests en estudo. Once están baseados en métodos in vitro e outro seis están baseados en métodos in vivo menos agresivos. Máis de 40 tests están pendentes da aprobación de expertos. En xeral, todos estes métodos alternativos divídense en tres grandes grupos, co obxectivo de reducir, substituír e afinar os ensaios con animais.
Estes tests miden a toxicidade aguda de cosméticos e outros produtos, a irritación e corrosión cutánea, a irritación ocular, a sensibilización cutánea, a carcinogenicidad, etc. Se neste test detéctase que o produto pode causar algún tipo de dano, descartarase de forma inmediata.
Na actualidade existen novos métodos paira detectar de antemán se un produto pode queimar a pel, aspirar superficialmente ou causar toxicidade aguda. Métodos aceptados. E, por tanto, nestes casos, os novos métodos permiten descartar definitivamente os ensaios con animais. Noutros ámbitos, aínda queda moito traballo por facer, e os animais non se poden afastar do laboratorio nin dos científicos. No entanto, de seguir por esta vía, e de acordo cos resultados obtidos, o seguinte paso sería substituír os ensaios con animais paira evitar problemas de irritación cutánea e ocular. Os novos métodos están en vías de recibir as últimas aprobacións.
Entre outras cousas, ensaian con animais paira desenvolver sombras de ollos e xabóns. As sombras de ollos, por exemplo, próbanas con coellos. De feito, miden o dano e o grao de irritación que provocan nos coellos. As cremas solares, pola súa banda, son probadas con acruras e poden causar alerxias ou irritación. Todos estes tests producen perdas sanguíneas graves nos animais. Segundo as estatísticas, o 50% dos animais morre dous ou tres semanas despois dos experimentos.
A pesar dos problemas, os experimentos con animais aínda ocupan un lugar importante na investigación dos cosméticos. É certo, con todo, que aos poucos van gañando forza as técnicas alternativas.
