Drogas: ruta da botánica á química

2002/05/12 Mendiburu, Joana - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Osasuna

Hai moitas formas de clasificar as drogas: dependendo de como se consuman, desde o punto de vista legal, desde o punto de vista da actualidade… Como non é posible citar todas, o artigo limitarase ás drogas ilegais, distinguindo entre as baseadas nas plantas e as drogas sintéticas.

Das plantas ás drogas

Até coñecer os avances da química, as drogas baseáronse en sustancias extraídas das plantas. En concreto, extráense das plantas compostos da familia dos alcaloides, moitos tóxicos. As máis coñecidas son a cocaína, a morfina, a diamorfina ou a heroína e o ácido lisérgico. A cafeína e a nicotina tamén pertencen a esta familia.

A cocaína salgue da folla da planta de coca e a heroína do opio que se extrae do froito verde da herba de opio. Antes de converter o opio en heroína, obtense a morfina e, a continuación, a heroína. O LSD (ácido lisérgico dietilamida) é un composto formado por un fungo parásito da cebada. No entanto, actualmente nos laboratorios fabrícase un produto coa mesma composición química que a LSD natural. Por tanto, o LSD pode ser tanto natural como sintético. Hai outros alcaloides, como a mescalina que salgue dun cactus mexicano e a psilocivina dalgunhas especies de fungos, ambas as alucinantes.

Como é sabido, estas plantas son consumidas desde tempos remotos en diferentes países. Con todo, non é comparable o consumo da planta (masticar follas de coca, por exemplo) co consumo de drogas extraídas da planta, xa que o grao de concentración da sustancia activa é moi diferente.

A concentración da sustancia activa nas plantas é só do 5%, mentres que nas preparacións refinadas a concentración pode ser do 100%. Na folla de coca, por exemplo, a concentración de coca é inferior ao 2% e pode chegar ao 90% da cocaína.

Ademais, a planta consómese normalmente por vía bucal, polo que os principios activos degrádanse no estómago. Pola contra, o produto refinado chega ao sangue por vías moito máis directas (queimado, esnifado ou inxectado), polo que o seu efecto é moito maior.

Drogas de deseño extraídas do laboratorio

As drogas de deseño son produtos de laboratorio e, como é sabido, obtéñense a partir de sustancias químicas presentes no comercio legal, máis que a partir de plantas. O seu obxectivo é producir o mesmo ou similar efecto psicoactivo que as drogas convencionais. Pódense producir tantas drogas como o efecto desexado: tranquilizantes, estimulantes ou que provocan alteracións perceptivas ou de conciencia.

As drogas sintéticas, aínda que nos últimos anos o seu consumo aumentou considerablemente, non son novos produtos. As primeiras son as anfetaminas que saíron nos anos 60. Actualmente, os máis coñecidos agrúpanse en tres grandes grupos: os derivados das anfetaminas, os opios sintéticos e os derivados da droga chamada PCP.

As drogas do primeiro grupo son as que máis consumen, entre elas a éxtase e o speed.

A éxtase son pastillas ou cápsulas que conteñen MDMA. MDMA é a derivada química da anfetamina, que foi obtida por primeira vez pola compañía farmacéutica Merck en 1912. Patentado dous anos despois, foi utilizado paira aumentar o nivel de rendemento militar e civil durante a Segunda Guerra Mundial. Posteriormente, ao eliminar o apetito, pensaron que podía ser útil como medicamento paira manter corpos esveltos, pero se descartou totalmente por non obter bos resultados e polos seus efectos secundarios.

Como droga psicoactiva utilizouse por primeira vez en Estados Unidos na década de 1960, pero é na década de 1990 cando máis se estendeu. Segundo o Plan Nacional de Drogas do Estado español, o 20% das pastillas ou cápsulas vendidas como éxtases non conteñen MDMA ou outros derivados similares á anfetamina. No seu lugar, elaboráronse con cafeína ou antibióticos.

O speed é tamén una metaanfetamina, descuberta a principios de século, e a súa forma cristalizada é a coñecida como ICE (ou xeo). Ao ter un efecto máis estimulante que a cocaína e ademais ser moito máis barato, é una das drogas máis consumidas.

Ademais dos dous derivados de anfetamina mencionados, basta con substituír o grupo de metils por outro elemento químico (por exemplo, o bromo) paira producir novas drogas. Drogas como ‘Adán’, ‘Eva’ ou ‘Barbies’ son así. A principal novidade destas drogas é a incorporación ao efecto estimulante da anfetamina do efecto alucinante da mescalina.

Os opios sintéticos teñen efectos similares á morfina e a heroína, pero parecen ser máis fortes. O efecto é moi rápido, pero duran menos tempo. Ademais, ofrecen un nivel de seguridade moi inferior ao dos opios naturais. Non hai máis que ver o número de mortes por sobredoses.

A droga PCP (fenilciclidina) non tivo tanto éxito como as anteriores, pero se coñecen máis de 30 drogas de todas as formas e cores que parten do PCP. O PCP empezou a utilizarse como anestésico na década de 1950, pero en 1965 déronse conta de que os pacientes se axitaban e espertábanse con alucinacións e abandonaron o uso desta sustancia. Na actualidade, normalmente inhálanse, quéimanse ou se comen mesturados con outras herbas.

Ácido sulfúrico en drogas

O ácido sulfúrico forma parte da maioría das drogas de deseño. O ácido sulfúrico é un líquido viscoso sen cor. Disólvese na auga, pero a reacción que se produce en contacto coa auga desprende gran calor e si non se utiliza con coidado, ao facer a mestura pódense ferver e producir proxeccións.

Na industria, o ácido sulfúrico utilízase como oxidante e paira eliminar a auga de diversos materiais, entre eles o papel. Tamén produce deshidratación no consumidor de drogas de deseño con ácido sulfúrico.

Publicado en 7K.