Substitución de disolventes orgánicos na industria

1998/02/01 Etxaide, Maider Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ekologia
• Ingurumena

Os disolventes orgánicos máis utilizados son o tolueno, os xilenos ou os cetonas, pero entre todos eles os clorados, como o percloroetileno, o 1,1-tricloroetano, o triclorometano, o cloruro de metileno, o cloroformo e o hexaclorobenceno, son os máis tóxicos e perigosos.

Entre os efectos nocivos paira a saúde humana dos disolventes orgánicos destacan, como efectos agudos, a irritación de ollos, pel e vías respiratorias, dor de cabeza, náuseas e fatiga, e como efectos a longo prazo, o cancro, os problemas de fertilidade, os efectos neurotóxicos e os danos renais e hepáticos. Uns producen efectos locais e outros son sistémicos, é dicir, afectan o funcionamento doutros órganos que non foron atacados directamente. A inhalación é a vía de exposición máis perigosa pola habilidade dos pulmóns paira dispersar calquera sustancia por todo o corpo. Algunhas sustancias que se absorben a través da pel non producen efectos visuais sobre este órgano corporal, mentres que outras provocan queimaduras violentas.

Ao tratarse de sustancias producidas polo ser humano, tamén destrúen o medio ambiente, xa que a natureza non pode asimilalas nin eliminalas. Por outra banda, pola súa similitude coas membranas celulares tenden a acumularse en seres vivos, especialmente en tecidos grasos, causando danos tanto aos seres acuáticos como aos terrestres. Finalmente, algunhas destas sustancias, como o CFC, o tetracloruro de carbono e o 1,1,1 tricloroetano, principalmente disolventes clorados, destrúen a capa de ozono.

Neste sentido, impulsáronse diversas iniciativas paira eliminar ou polo menos reducir o uso de disolventes perigosos.

Proxecto SUBSPRINT

As máquinas offset de impresión emiten ao aire o 1% das emisións totais de produtos orgánicos volátiles en Europa. Preocupado por iso, un grupo de empresas e institucións europeas emprenderon un proxecto paira desenvolver disolventes limpos paira os procesos de impresión. A palabra SUBSPRINT é un resumo da denominación Substitution of organic solvents in the printing industry que supón a substitución de disolventes orgánicos derivados do petróleo por disolventes e deterxentes vexetais. O obxectivo do proxecto é dar a coñecer ás industrias os deterxentes vexetais volátiles paira máquinas offset.

O proxecto Subsprint, enmarcado dentro do programa europeo SPRINT, ten como obxectivo mellorar as condicións ambientais e sanitarias da industria gráfica.

A redución das emisións contaminantes reducirá en gran medida os graves problemas de saúde que sempre ocasionou o traballo nas imprentas. Por tanto, o proxecto Subsprint, enmarcado dentro do programa europeo SPRINT, ten como obxectivo mellorar as condicións ambientais e sanitarias da industria gráfica. Se o devandito volve a cifras, o total de traballadores que traballan con estas sustancias tóxicas é de aproximadamente 120.000 e preténdese reducir a 18.000.

Dinamarca foi a primeira que puxo en marcha esta experiencia en 1989, fomentando o uso do éster de aceites vexetais como a soia, a colza ou o coco paira a limpeza de máquinas de impresión. De aí foise estendendo a outros países europeos, iniciándose en 1992 o proxecto SUBSPRINT. Hoxe en día diferentes organizacións de 12 Estados, entre elas sindicatos, centros de investigación, universidades e industrias gráficas, colaboran na execución do proxecto. No ámbito estatal, SERMASA (Sociedade da Enerxía e o Medio Ambiente) e Comisións Obreiras son as organizacións que están a participar neste proxecto.

Demostrouse que os produtos limpadores de orixe vexetal, ademais de achegar vantaxes desde o punto de vista sanitario, son bos deterxentes, reducen custos e ademais reducen os custos enerxéticos e de recollida. A empresa danesa Haustrup, por exemplo, conseguiu reducir drasticamente o consumo anual de benceno durante cinco anos (de 40.000 a 2.000 quilos) e deixou de utilizar o queroseno (2.000 litros ao ano).

Proxecto de investigación VOFA Prol

Vegetable Oils and their fatty Acid Esters as Substitutes for Organic Solvents in Industrial Processes. Este proxecto de investigación comezou en 1995 coa subvención do programa AIR (Agro-Industrial Research Program) da Comisión Europea. Como xa se comentou, o obxectivo deste proxecto é o estudo: clasificar os aceites vexetais e os seus ésteres de ácidos grasos e adaptalos paira a súa aplicación en moitas zonas. Demostrouse que os ésteres de ácidos grasos son eficaces en moitas aplicacións, polo que as posibilidades de uso dos mesmos en áreas industriais non industriais das imprentas son elevadas.