Caso de abellas desaparecidas
2007/10/01 Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
En EEUU converteuse nun problema nacional. E é que as abellas teñen una gran importancia económica, e non polo mel, que apenas se explota, xa que a traen de China e Arxentina a un prezo moito menor, senón polo seu traballo como polinizadores.
Os apicultores estadounidenses levan as súas colmeas en camións, de campo a campo, paira alugar aos campesiños os servizos das abellas. De feito, paira moitas plantas é case imprescindible o traballo das abellas, e paira outras moitas as colleitas melloran notablemente grazas aos seus servizos. Así, só paira a polinización das améndoas de California alúganse 1,3 millóns de colonias ao ano, aproximadamente a metade das colonias de abella de EEUU.
As abellas calcularon un beneficio de 15.000 millóns de dólares. Non é de estrañar, por tanto, que preocupados pola desaparición das abellas, os apicultores e agricultores levaron o tema ao congreso solicitando que investiguen o problema. E o congreso, tras analizar o tema, puxo en marcha en xuño un plan de acción paira levar a cabo investigacións e tomar medidas preventivas.
Sen deixar rastro
Ter perdas en colmeas non é algo novo. Nas dúas últimas décadas, os ácaros parásitos causaron grandes perdas, sobre todo o barroco --que tamén prexudica gravemente o País Vasco-. E a perda de abellas no inverno é habitual: En EEUU, a perda do 20% no inverno é considerada normal. No último inverno as perdas foron do 30 ao 90%. E aínda que en moitos casos detectáronse síntomas típicos dos ácaros parásitos, o 50% das colonias desapareceron sen deixar rastro.
As abellas adultas son as que desaparecen e ao colmenar só quedan a raíña, os ovos, as larvas e os pupas, ás veces cuns poucos adultos. Os que quedan na colmea adoitan estar sans, con poucos parásitos. Ademais, hai reservas de alimentos sen roubar, aínda que hai colonias activas ao redor. Isto suxire que as outras abellas evitan a colonia danada, xa que é habitual que as abellas saquen cando atopan una colonia débil. Esta misteriosa desaparición é coñecida polos estadounidenses como Colony Collapse Disorder.
As abellas tamén están a desaparecer en Europa. En España, por exemplo --onde se atopa a cuarta parte das colonias de abellas europeas -, perdeuse entre o 30 e o 35% das colonias nos últimos anos. Algúns relacionan o europeo co que está a pasar en EEUU. Así, investigadores estadounidenses e europeos traballan paira comprender que é o que fai desaparecer ás abellas.
Moitos sospeitosos
O Goberno de EE.UU puxo en marcha un plan que contempla diferentes hipóteses como parásitos e patógenos, tensións, mala alimentación e pesticidas. Pero sospeitan que a tensión inmunosupresora provocado por diversos factores pode ser a causa da desaparición das abellas. Explicáronse outras hipóteses como antenas de teléfonos móbiles, plantas transxénicas, cambio climático, etc.
As pesticidas son considerados moi sospeitosos por moitos expertos. Por exemplo, os apicultores galegos, tras dez anos de perda e investigación, denunciaron que as pesticidas son os responsables. Eles investigaron que as pesticidas derivados da nicotina afectan o sistema nervioso das abellas e, ademais de debilitar o sistema inmunitario, réstalles poder orientativo. Estas pesticidas foron tamén denunciados polos apicultores franceses, polo que queda prohibida o seu uso, aínda que só sexa nos campos de millo e girasol.
O equipo de investigadores dirixido por Mariano Higes do Centro Apícola de Marchamalo de Guadalaxara está convencido de que: O culpable é o fungo Nosema ceranae. Durante sete anos investigaron a desaparición das abellas. Os investigadores atribuíron nun principio a culpa ás pesticidas, pero viron que os restos de pesticidas aparecían nunhas poucas colonias e que as abellas desaparecían moi lonxe das terras cultivadas. Posteriormente descubriuse o novo patógeno Nosema ceranae: Fungo parásito de abellas asiáticas. Este fungo afecta as abellas adultas, é dicir, ás que traballan fóra. Entra pola boca (esporas) e afecta o aparello dixestivo. A abella afectada, sen poder alimentarse, morre debilitada. Segundo Higes, un mecanismo de autodefensa impide que as abellas volvan á colmea, polo que a raíña e os mozos non ven prexudicados.
Higes afirma que o 50% das colonias españolas poderían estar afectadas por este fenómeno. Esténdese sobre todo ao sur de Madrid, pero tamén no bordo do Golfo de Bizkaia atopáronse taxas moi altas. Se as colonias afectadas polos fungos non son tratadas, segundo Higes, poden desaparecer entre 6 e 18 meses. Os investigadores trataron varias colmeas con fumagilina antibiótica e están a obter bos resultados.
N. ceranae é atopada en mostras de toda Europa. O mesmo fungo tamén apareceu en EEUU, pero os seus investigadores non creen que esa sexa a causa da desaparición das abellas, ou non só iso. Seguramente o debate será longo.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
