No ollo alleo
2006/01/19 Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia
O mesmo luns ábrese un novo caso en Noruega. Ao parecer, é unha fraude o artigo publicado o pasado ano na prestixiosa revista The Lancet, o principal investigador do Hospital do Radio de Oslo, referente en investigacións sobre cancro. No artigo concluíase que os antiinflamatorios non esteroides diminuían o risco de padecer cancro de boca, mentres que a súa administración aumentaba o risco de padecer enfermidades cardíacas. Paira iso, analizou os datos de 900 persoas, pero todo parece acertar. Este investigador encargouse de falsear datos sobre a idade, o peso, o sexo, o diagnóstico e o uso de medicamentos de todas estas persoas.
Cando isto ocorre, véñennos á mente moitas preguntas. Por que o fixeron? As revistas non acreditan a validez das investigacións publicadas? E as institucións científicas non controlan aos seus investigadores? E é que a fraude foi cometido por determinados investigadores, pero fallou todo o sistema.
Loxicamente, o debate sobre os sistemas de control non é novo. Nas situacións destes días toca o máis alto, pero tamén en menor grao. Os artigos publicados en revistas científicas pasan por mans de expertos nesta materia antes da súa publicación. O autor que presentou a investigación non sabe quen son os expertos e eles tampouco se coñecen, polo menos en teoría. Desta forma preténdese garantir a independencia e obxectividade do xuíz.
Estes expertos analizan a corrección dos artigos, pero o proceso de valoración baséase na confianza nos investigadores. É dicir, non se cuestiona que o investigador realice os experimentos que presenta. Diso valeuse a revista Science paira tentar xustificarse.
A revista Nature tamén falou por extenso sobre o tema nas editoriais, pero sen chegar por completo ao touro. Nun fala da ética dos investigadores e no outro dá as grazas aos seus xuíces. Hwang cualificou a Hwang como o primeiro gran fraude na "era da bioloxía patentada con moito coidado", e lembrou que "esta é una época na que os investigadores poden recibir una gran cantidade de diñeiro e non dixo nin media palabra, por exemplo, sobre a intensa competencia de publicar en revistas 'grandes'. E é que en moitos casos é tan importante -ou máis importante- como o que se publicou. A vitoria é ver o propio artigo en Science , Nature , Cell , The Lancet, etc. Proba diso son os miles de artigos que cada ano reciben estas revistas; ou a atención que os que traballamos nestes medios prestamos ao publicado nelas.
Como exemplo desta competencia cítanse sempre os estudos biomédicos. Os investigadores deben publicarse nunha prestixiosa revista e ser, ademais, os primeiros. É importante adiantarse ao resto de persoas que traballan no mesmo ámbito, xa que entre miles de artigos as revistas non teñen espazo paira dous similares. E una estratexia eficaz paira ser o primeiro é facer o traballo en silencio. Un dato significativo é, por exemplo, o que a propia revista Nature fixo público nun estudo publicado en 2003: Entre 1966 e 1998 a porcentaxe de científicos que non querían falar por unanimidade da súa investigación aumentou do 50% ao 74%. Por outra banda, o árbitro obxectivo é un árbitro que adoita estar presente en moitas ocasións e que pode ser influenciado por envexas persoais e profesionais...
Os editores máis grandes responderon de forma corporativa polo momento. E o mesmo que se di da democracia: o proceso de valoración dos artigos non é perfecto, pero é o mellor que atoparon até agora. Seguramente si, pero...
Publicado en Berria
