A presa de Asuan en detrimento do medio ambiente
2006/01/01 Belaustegi Irazabal, Ainara - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria
A Gran Presa de Asuán é realmente grande: Ten 111 metros de altura, case un quilómetro de anchura e 2.325 metros de lonxitude. E non digamos o encoro que xera a presa, que ao longo do Nilo ten uns 500 km de lonxitude e 6.000 km 2 de superficie. A Gran Presa de Asuán está situada en Exipto, a 800 km ao sur do Cairo, pero o encoro non é exclusivo de Exipto, o terzo é de Sudán. Por iso, o lago chámase Nasser paira os exipcios e Nubia paira os sudaneses.
Esta gran presa foi construída paira controlar as inundacións, aumentar a superficie de rega e producir enerxía hidroeléctrica. Pero ademais destas vantaxes, tivo un gran impacto ambiental.
O chan cada vez máis pobre
O río Nilo sufriu un forte descenso de caudal debido á presa de Asuán e, xunto coa auga, os sedimentos quedan no fondo do lago. Anteriormente, Nilo transportaba ao redor de 124 millóns de toneladas de sedimentos ao ano, dos cales deixaba preto de 10 millóns de toneladas na chaira de inundación. Con todo, desde a presa de Asuán, o 89% destes sedimentos atópanse no lago Nasser, o que reduciu a fertilidade e a profundidade da chaira de inundación. Paira facer fronte a este impacto, os agricultores emiten fertilizantes artificiais que antes non usaban aos chans, que salinizan o chan e contaminan a auga do Nilo co retorno das augas de inundación.
Ademais, a falta de sedimentos fixo que o delta deixe de progresar, rompendo o equilibrio anterior. O mar está a comer terra á costa e iso tamén axuda a salgar os terreos.
E todo iso agravado polo clima desertivo. A auga do lago Nasser é cada vez máis salgada, xa que se evapora moito, polo que a súa influencia nos regadíos é evidente. Sen dúbida, a salinidade converteuse nun problema importante en Exipto. Segundo os datos de 1999, o 35% dos chans exipcios presentaban problemas de salinidade.
Declive da pesca
Ademais da terra, o mar sufriu as consecuencias da presa de Asuan. O Mediterráneo é un mar oligotrófico, é dicir, pouco nutriente e, por tanto, pouco biodiversidade. Esta pequena produción é consecuencia de varios factores, pero a maior influencia téñena as correntes mariñas. A corrente superficial dirección oeste-este conduce ás augas do norte do Atlántico a través do estreito de Xibraltar, augas con escasos nutrientes. Esta corrente tamén produce un fluxo oposto, é dicir, canaliza as augas de fondo mariño máis ricas en nutrientes cara ao Atlántico.
Con todo, tamén hai zonas máis fértiles, como é o caso ou, sobre todo, a zona próxima á desembocadura do Nilo. Antes da presa, o 50% das augas do Nilo vertíanse ao mar. En época de inundación vertíanse ao mar una media de 5.000 toneladas de fosfatos e 280.000 toneladas de silicatos. A súa influencia no mar era evidente: crecían grandes densidades de fitoplancto fronte ao delta, que son fonte de alimento paira moitos seres vivos.
As augas de inundación estendíanse 15 km pola costa exipcia até chegar ás costas de Israel, chegando en ocasións até o sur de Turquía. A Gran Presa de Asuán, con todo, fixo que as augas de inundación sexan moito máis pobres e, en consecuencia, o sueste do Mediterráneo tamén se haxa empobrecido.
Só hai que mirar as capturas. En 1962 e 1963 pasaron de 35.000 toneladas a 8.000 en 1969. Quizá o máis representativo é o descenso da captura da sardiña, sobre todo da Sardinella aurita, una especie moi dependente do fitoplancto xurdido durante as inundacións. En 1962 capturáronse 18.000 toneladas de sardiñas, mentres que en 1968 e 1969 capturáronse 460 e 600 toneladas respectivamente. A pesca de Izki tamén baixou moito. En 1963 capturáronse 8.300 toneladas de camaróns e en 1969 1.128 toneladas.
Xestión do encoro
Con todo, os problemas asociados ao encoro non quedan fóra do mesmo. A propia xestión do encoro xera una serie de quebradizos de cabeza. O lago Nasser está a encherse de sedimentos, polo que se trata dun proxecto a prazo limitado.
Pero iso non é a única preocupación, alguén pensou que pode supor una catástrofe? Nos últimos anos están a investigarse os riscos da desestabilización sísmica. O peso do encoro pode provocar movementos subterráneos que poden afectar á seguridade do propio encoro. Si rompese o encoro de Asuán, 162.000 metros cúbicos de auga do encoro provocarían un terrible desastre na zona, e os 11 millóns de habitantes do Cairo quedarían alagados dun momento paira outro.
