Artizarraren goiko irudia teleskopio newtondarraz hartu zuen Konrad Dennerl astronomoak. Hain zuzen ere, bera izan da Artizarraren irudi berria lortu duen astronomo taldearen buru. Horretarako, X izpiez bailatzen den Chandra behategia erabili dute, eta bildutako informazioak Artizarraren atmosferari buruzko datu berriak jakitea ahalbidetu du.
X izpien bidezko irudia argi ikusgaian duenaren antzekoa bada ere, bien arteko aldeek garrantzi handia dute. Optikoki ikusten den Artizarraren irudia eguzki-argiaren islari sor zaio. Lurrak, Eguzkiak eta Artizarrak batak besteekiko duten posizioa dela eta, behaketa optikoz Artizarrak ilgora-itxura du eta distiratsuagoa da erdialdean. X izpien bidezko irudian, aldiz, ilgora izateko pixka bat falta zaio eta distira gehiago du muturretan.
Behaketaren araberako alde horiek Artizarrak igortzen dituen X izpiak fluoreszentzia bidezkoak direlako azaltzen dira. Eguzkiaren X izpiek Artizarraren azala bonbardatzen dute, atomoen barrualdeko elektroiak jo eta atomoak energia-maila altuagora kitzikatzen ditu. Berehala, atomoak lehengo energia-mailara itzultzen dira, eta orduan X izpi fluoreszentea igortzen dute. Artizarraren X izpi fluoreszente gehiena planetaren azaletik 120-140 km-ra dauden oxigeno- eta karbono-atomoetatik askatzen da. Ikusten den argi optikoa, ordea, 50-70 km-ra dauden lainoek islatutakoa da.
Hori guztia dela eta, orain arte ezkutatuta gelditzen ziren Artizarraren atmosferaren datuak jakin ahal izango dira X izpien bidezko behaketei esker.
Gehiago jakiteko: egin klik hemen
Elhuyar Zientzia
