Até agora traballastes en plantas piloto. Que resultados obtivestes?

(Foto: N. Herrería).

Bos. Tivemos plantas piloto nunha granxa de porcos de Toledo e nunha granxa de vacún de Igeldo. Neles demostramos que esta tecnoloxía é viable. Aos poucos, con cambios optimizamos o proceso e xa está definido o deseño da instalación comercial. Agora estamos en condicións de comercializar depuradoras industriais de xurros. O primeiro será o de Errenteria e despois o de Igeldo. De feito, no caserío de Igeldo, onde tiñamos una planta piloto, tamén estamos a pensar en instalar una planta industrial. En cada caserío realizaremos una pequena instalación.

As depuradoras de xurros que se propuxeron até o momento son de gran tamaño, co obxectivo de depurar o xurro de toda a comarca. Pero creemos que é moito máis sustentable o tratamento local en pequenas depuradoras.

Cal é o obxectivo do tratamento que desenvolvestes?

Dar solución aos problemas ambientais dunha gran granxa. Isto débese a que, debido ao xurro, as granxas con alto número de cabezas de gando producen danos ao medio ambiente. A acumulación de residuos ou xurros é un problema pola contaminación das augas, entre outros.

Por que é tan prexudicial paira o medio ambiente?

Até agora nos caseríos púñase palla baixo os animais. Absorbía os excrementos dos animais e ouríñaa palla ou helechos, co que se formaba estiércol. Con todo, hoxe en día, nas granxas grandes non se sobe e todos os residuos van mesturados, en forma líquida, formando xurros. O problema do xurro veu coa industrialización da gandaría, cun modelo intensivo.

Aritz explicounos esta nova tecnoloxía na sede de ADE Biotec en Inasmet. (Foto: N. Herrería).

Até a data utilizouse paira fertilizar terreos próximos aos xurros. Con todo, na actualidade existen grandes granxas con gran cantidade de cabezas de gando que conteñen cantidades moi elevadas de residuos e que non dispoñen de chans suficientes paira asimilar todos estes residuos na súa contorna. Nestes casos esténdense cantidades superiores ás que poden absorber os chans circundantes, co que se contaminan as augas circundantes, despréndense malos cheiros, etc.

A tecnoloxía que desenvolvestes baséase na electroflotación. Como xorde a idea de purificar o xurro por electroflotación?

A idea xurdiu en Inasmet porque a electroflotación xa se utilizou paira depurar outras augas residuais como taladrinas, metalúrxicas, sempre con augas residuais de difícil depuración.

A idea probouse a nivel de laboratorio en 2001. Os resultados demostraron a súa viabilidade e foi entón cando xurdiu a ADE Biotec.

Estamos a ascender e baixando a electroflotación. Que é a electroflotación?

É una tecnoloxía electroquímica. O xurro faise pasar entre varias placas de ferro ás que se aplica una corrente eléctrica de baixa tensión. Isto fai que o ferro da placa disólvase no interior do xurro en forma de Fe ² +. A Fe ² + actúa como coagulante, coagulando e separando facilmente da auga as sustancias orgánicas presentes no xurro e o resto de nutrientes, principalmente en estado coloidal.

O xurro se tamiza antes de entrar no reactor. (Foto: ADE biotec).

Doutra banda, tamén se forman pequenas burbullas de hidróxeno que axudan a traer a materia orgánica coagulada á auga. Obtéñense así dúas fases facilmente separables.

Xeralmente introdúcese xurro no reactor e á saída salgue una especie de espuma pola parte superior –materia orgánica e nutrientes– e pola parte inferior salgue auga depurada ou auga limpa.

Por tanto, os produtos resultantes deste proceso son una especie de espuma e auga. Que se fai con eles?

Deshidratamos e solidificamos a espuma superior. Este sólido ten as mesmas propiedades que o estiércol, pero nun volume moito menor. Por exemplo, se temos cen metros cúbicos de xurros antes de depurar, ao final só temos cinco metros cúbicos sólidos.

Ás veces este estiércol véndese, pero normalmente é recolleito por algún agricultor da zona que necesita estiércol ou turba. Moitas veces o propio gandeiro utilízao paira fertilizar as súas terras.

O líquido que se obtén mediante purificación de xurros pode utilizarse paira rega ou paira limpar a propia granxa, xa que se trata principalmente de auga. Pero tamén se pode conseguir que se cumpran as normas de vertedura ao colector ou ao río, para o que só se pode realizar un sinxelo tratamento biolóxico.

Que vantaxes ten a electroflotación respecto doutras tecnoloxías de purificación de xurros?

Ao pasar entre placas de ferro fórmase a espuma. (Foto: ADE biotec).

As tecnoloxías compáranse en función do custo de operación ou tratamento, un metro cúbico de custo de tratamento de xurros. Hai que ter en conta que, en moitos casos, durante o proceso consómese moita enerxía e reactivos, o que repercute no prezo do litro de leite ou do quilo de carne. E iso é una perda de beneficio do gandeiro.

O custo da electroflotación é moi baixo comparándoo cos métodos convencionais utilizados até a data. Por exemplo, no caso das granxas de vacún, o custo da nosa instalación é de dous euros por metro cúbico de xurro. Pola contra, o tratamento máis químico ou biolóxico adoita ser de tres ou catro euros.

Que se fai co xurro nas granxas de Euskal Herria?

Mediante a electroflotación conséguese auga e espuma que se converterá en estiércol. (Foto: ADE biotec).

Até agora estendeuse por terreos próximos, normalmente sen excesivos controis. A lexislación existente é bastante superficial. Con todo, no futuro as medidas veranse agudizadas pola presión europea. Francia, Holanda e Alemaña teñen xa leis estritas. E en Francia, por exemplo, os gandeiros están obrigados a instalar depuradoras de xurros cando non poden demostrar que teñen suficiente terra cerca.

Os gandeiros non están obrigados legalmente a depurar o xurro. En todas as granxas haberá máis obstáculos paira instalar depuradoras.

O principal obstáculo é que a gandaría é un sector de baixo beneficio. A pesar da abundancia de cabezas de gando, sen subvencións públicas é difícil afrontar una investimento destas características. As barreiras existentes son fundamentalmente económicas.

Dise que o xurro contamina cen veces máis que as augas urbanas. Entre outras cousas, cando se degrada prodúcese metano, uno dos gases de efecto invernadoiro.

Pero o metano non é o único gas que dá ao xurro, senón que tamén contén bencenos e gases sulfatados, entre outros. Son os que producen o mal cheiro.

De feito, o xurro de porco é un abono moi bo. A súa composición está influenciada por factores como a raza porcina, a idade e estado de saúde dos animais, o tipo de forraxe, etc. Con todo, o xurro presenta una media de materia orgánica do 55-65%.

As granxas utilizaron o xurro de porco paira fertilizar a terra de ao redor. Con todo, os grandes viveiros non adoitan dispor de grandes extensións de terreo na súa contorna, e cando amplían a chea de xurros que xeran, a terra recibe demasiados nutrientes, sobre todo nitróxeno, fósforo e potasio, e disolta na auga de choiva, contaminando as augas subterráneas.

Tamén afecta as augas superficiais. De feito, cando o nitróxeno do xurro de porco chega a ríos, lagos ou lagoas, a vexetación crece máis do normal, podrece e a auga provoca a perda de osíxeno. En consecuencia, desaparecen as especies propias deste medio e se empobrece moito o ecosistema. Este fenómeno coñécese como eutrofización.

En Francia, entre outras cousas, a eutrofización é un fenómeno bastante estendido, coñecido como marea verde.

Con todo, Francia non é o único país preocupado polo xurro. O dano causado polo xurro de porco no medio ambiente europeo non é a tose de media noite da cabra.

En Holanda, por exemplo, xa se limitou o número de porcos que crían, co que se quere conseguir una produción máis responsable, aínda que o quilo de porco encarécese moito.

España é, xunto con Alemaña, o país que máis porcos crece en Europa. Crecen máis de 21 millóns. Cada porco xera ao redor de dous metros cúbicos de xurros ao ano, o que supón un grave problema. Con todo, non parece que limiten polo momento a produción, a pesar de que nas dezaseis estacións depuradoras existentes só se depurará una quinta parte do xurro.

A forma tradicional de purificar o xurro é a compostaxe, é dicir, convertelo en estiércol. Por suposto, este método non é nada caro. Con todo, nos grandes viveiros prodúcese un exceso de xurro paira aproveitarse unicamente do método tradicional. Por iso, son necesarias instalacións de purificación de xurros. A principal barreira destes tratamentos industriais é a económica, xa que o sector aínda non ten acceso a tecnoloxías de tratamento ecoloxicamente aceptables e economicamente viables, a pesar dos avances que se están producindo. Na actualidade constrúense grandes depuradoras de xurros que tratan de satisfacer as necesidades das leiras lindeiras. A tecnoloxía máis utilizada nestas depuradoras é a dixestión anaerobia. O xurro mantense libre de osíxeno para que as bacterias fermenten sustancias orgánicas, obtendo estiércol e como produto lateral o biogás. Mediante cogeneración, este biogás produce enerxía eléctrica e a calor producida utilízase paira acelerar a fermentación.