Rusia ratificou finalmente o Protocolo de Kioto e púxose en marcha, pero custoulle moito dar ese paso, por que?

Aos da Academia de Ciencias rusa non lles parece que o quecemento sexa un problema, senón que se cre que sería bo. Con todo, á hora de redactar o Protocolo, os europeos fixeron una pequena trampa: Baseáronse nos datos de 1990. E naquela época emitían moitos gases de efecto invernadoiro. Rusia emitía un 40% máis que agora, co que sobran permisos de emisión de CO 2. Pode vendelas, pero non quen o comprou. En Estados Unidos depositara a súa esperanza, pero eles non ratificaron o Protocolo.

É evidente a complexidade do Protocolo.

O que complica o protocolo é, por exemplo, o posible intercambio de emisións de gases. Considéranse seis gases de efecto invernadoiro, dióxido de carbono (CO 2 -a), metano, óxido nitroso, perfluorocarburos, hidrofluorocarburos e hexafluoruro de xofre. Con todo, paira facilitar os cálculos utilízase como unidade a emisión equivalente de dióxido de carbono e paira calcular as equivalencias dos demais gases acordouse que o valor da capacidade de quecemento global de CO 2 sexa uno. As equivalencias calculáronse en función do poder calorífico de cada gas dentro de 100 anos, en función do tempo de permanencia na atmosfera e da duración do dióxido de carbono. Así, 21 gramos de CO 2 e un gramo de metano son equivalentes á hora de realizar o intercambio.

Con todo, aínda non sabemos con certeza cal é a diferenza entre o dióxido de carbono e outros gases, por exemplo, no que se refire á absorción da radiación infravermella, e diso depende o quecemento que produce cada gas.

E, segundo o Protocolo, todo isto pode ir adaptándose, por iso fan tantas reunións. Desta maneira xérase confusión e algúns poden sacar partido desta situación e enganar...

Co novo ano púxose en marcha una especie de bolsa de emisións de CO 2, un mercado de venda e compra de permisos de emisión de CO 2.

Este tema tamén é moi confuso e aparece de forma bastante difusa no Protocolo. De feito, ten como obxectivo abaratar as emisións. As empresas que emiten menos CO 2 do permitido, ofrecen a posibilidade de vender os permisos sobrantes ás que emiten máis do que lles corresponde. Pero hai outros moitos factores que tamén se teñen en conta.

Os proxectos estúdanse e aproban individualmente e requírese una gran burocracia. Por exemplo, en Tokio hai una inmensa compañía eléctrica que terá que reducir as súas emisións, pero non terá que reducir o que se cre, entre outras cousas porque contribuirá ao desenvolvemento da enerxía nuclear, promoverá as enerxías renovables, mellorará a eficiencia das centrais térmicas… todo iso permitiu emitir máis do que lle corresponde. Pero, ademais, plantará eucaliptos nun pobo suramericano porque actúan como sumidoiros de CO 2 e axudará a recoller o metano que transporta ao xurro nas granxas de porcos da compañía chilena Agrosuper para que non se desprace ao aire. De feito, o metano ten un gran poder calorífico, e si evitan a emisión dunha tonelada de metano á atmosfera en Chile, poderán emitir 20 toneladas de CO 2 máis na central eléctrica de Tokio.

O obxectivo principal do protocolo é evitar o quecemento global, pero existe realmente un quecemento global?

Eu, en verdade, non sei. As dúas formas de medición utilizadas están en contradición cos resultados. Una das formas de medición son os termómetros superficiais, os termómetros convencionais que se atopan en estacións meteorolóxicas de todo o mundo. A estes termómetros só lles seguen dous centros e é de supor que traballan ben. En función destes termómetros superficiais produciuse un lixeiro quecemento, aínda que a temperatura media mensual global nos últimos 15 anos non é clara. Iso si, vese claramente a baixada de máis de medio grao tras a erupción do volcán Pinatubo en xuño de 1991, e a subida que sufriu O Neno entre 1997 e 1998.

Outra forma de medir é mediante satélite, medindo as radiacións emitidas polo osíxeno atmosférico, xa que dependen da temperatura. As gráficas destas medidas e as gráficas de superficie presentan variacións de temperatura similares, pero apenas mostran incrementos a temperatura. Estas medicións son realizadas pola NASA e, curiosamente, prefiren mostrar as outras, que son as recibidas en superficie.

As medicións en superficie teñen un problema que aínda non se resolveu do todo: o efecto urbano. Algúns dos termómetros que anteriormente se atopaban no campo atópanse agora, a medida que os pobos e as cidades van crecendo, no centro urbano. E, como é sabido, nas cidades existe una especie de illa de calor que eleva a temperatura. En todo isto aínda hai moitas dúbidas, e non é certo que todos os científicos estean de acordo, como moitas veces dise.

Con todo, segundo os modelos climáticos, o quecemento tampouco se vería afectado o cumprimento do Protocolo.

Só mostran una diferenza igual ou inferior a unha décima de grao se cumpren ou non o Proto.

Segundo algúns, o Protocolo é paira tomar conciencia. Algúns farán negocio con subvencións e o metano converterase en CO 2... Creo que todo isto é sobre todo demasiado complexo.

Se o protocolo é demasiado complexo, non digamos o mesmo clima. Nos modelos climáticos haberá que ter en conta once factores paira facer predicións, non?

Téñense en conta moitos factores, pero só os que podemos medir. E un deses factores é o CO 2, que pode cuantificarse mediante a radiación infravermella. Pero, por exemplo, as nubes teñen moita máis importancia e non se teñen en conta porque non sabemos medilas. Parece que as nubes baixas arrefrían porque reflicten o sol e as nubes altas e finas, os cirros, quéntanse. Pero non o saben.

E son factores aínda máis complexos, as correntes mariñas. Isto fai que os expertos aseguren que a corrente do Golfo pode verse freada polo efecto Ártico. E estes factores xa se empezaron a medir.

O que prognostican os modelos climáticos e o que ocorre na realidade a miúdo son contraditorios.

E é que, tendo en conta que os modelos climáticos han aumentado os gases de efecto invernadoiro, na Antártida xa debía facelo moito máis quente. Pero a Antártida arrefriouse e iso tamén o admite a NASA. Segundo os modelos, habería que aumentar a temperatura en latitudes grandes, é dicir, no Ártico e na Antártida. Por tanto, aí hai una contradición.

Outro erro dos modelos é que anunciaron que a troposfera debía quentarse máis que a superficie terrestre, pero os termómetros superficiais e as medicións vía satélite mostran xusto o contrario.

Con todo, o propio CO 2 non predí un quecemento significativo: A duplicación de CO 2 suporía un aumento da temperatura de 1,2 graos en cen anos.

Pódese saber que efectos ten o ser humano sobre o quecemento global?

Aí está o outro problema, porque non se pode saber. E ese é, en definitiva, o debate básico. A cantidade de CO 2 na atmosfera pódese saber aproximadamente de que aumentou, e eu creo que aumentou pola acción humana. E é que a Terra é o planeta dos seres humanos e non ten sentido non querer percibir a influencia humana.

E a controversia está en que parte do quecemento débese e non ao CO 2 en caso de quecemento. Hai que ter en conta que algúns lugares se quentaron antes de engadir CO 2, a partir de 1850, cando apenas había industria. Por exemplo, os glaciares dos Alpes comezaron a retroceder cara a 1850, tras un breve período glaciar do XVIII. No século XX.

Existen outras contradicións, por exemplo a maior penetración de CO 2 tras a Segunda Guerra Mundial, co maior desenvolvemento industrial, mentres que a temperatura diminuíu entre 1940 e 1970 segundo os termómetros superficiais. Algúns o atribúen aos aerosois, as nubes de sulfuro das centrais e o resto de sustancias con efecto refrigerante.

Supoñamos, con todo, que a Terra se está quentando realmente, como o impediremos?

A estratexia principal é evitar que o CO 2 das grandes centrais eléctricas salga ao aire: recollelo, transformalo en líquido e almacenalo nalgún lugar. Pero isto non é posible nos automóbiles, e ao queimar gasolina tamén se xera CO 2.

E non creas, nós tamén creamos CO 2 ao respirar. Cada persoa xera cada día o mesmo que un coche a 5 km. O Protocolo de Kioto establece una redución das emisións dun 5% respecto das emisións de 1990, o que é menos do que a humanidade xera só por inhalación.

O problema é que o Protocolo se basea no que ocorrerá dentro de cen anos. Pero alguén sabe como será a Terra dentro de cen anos, que sistemas enerxéticos vanse a utilizar... O que pasa é que o que os modelos anuncian paira 50 anos non é nada espectacular. Se se mantén a velocidade de quecemento actual, a Terra quentarase ao redor dun grao. E iso non asusta a ninguén. Con todo, os prognósticos a cen anos indican que se quentará entre 1,2 e 5 graos de media, uns 3 graos.

Eu creo que o cambio sería beneficioso paira a humanidade, paira a vexetación... Hai uns anos National Geographic publicou unha reportaxe sobre este tema e queixábanse de que nalgúns lugares de Alaska había bosques crecidos. A min paréceme un despropósito!