Novos pasos contra a enfermidade de Alzheimer

1999/09/01 Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Patenteak/Asmakizunak
• Osasuna

A pel do cerebro dos enfermos de Alzheimer, principal fonte da función da intelixencia, é degenerada e contraída, creando ocos no centro do cerebro.

A enfermidade de Alzheimer é a enfermidade demencial máis estendida entre as persoas maiores, xa que preto da metade de todas as demencias son de Alzheimer. Crese que hoxe en día no mundo hai 22 millóns de persoas que padecen Alzheimer e, se non se detecta cura a curto prazo, pódese duplicar en 30 anos. Segundo todos os estudos que se están realizando, o 10% dos maiores de 65 anos no mundo desenvolven a enfermidade de Alzheimer e o 47% dos maiores de 85 anos. Euskal Herria non é una excepción, xa que a enfermidade de Alzheimer non fai diferenzas entre países ou razas, porque aquí tamén se repiten as medias mundiais. En Euskal Herria hai unhas 35.000 persoas con enfermidade de Alzheimer.

Que é a enfermidade de Alzheimer?

A enfermidade identificada polo investigador Alois Alzheimer en 1907 é, desde o punto de vista científico, una demencia cerebral dexenerativa e progresiva. A perda inmediata da memoria débese á deterioración das neuronas da memoria e das neuronas responsables da capacidade de pensar, co que se interrompe a comunicación entre as neuronas. A pel do cerebro dos enfermos de Alzheimer, principal fonte da función intelectual, é degenerada e contráctil, creando ocos no centro do cerebro.

Os enfermos de Alzheimer senten perdidos, perden o sentido do tempo e do lugar, sofren un cambio de personalidade, cambios bruscos do sentido, dificultade paira atopar palabras, ideas ou pensamentos, non poden seguir mandando e, finalmente, non son capaces de coidarse. O proceso da enfermidade, desde o diagnóstico até a morte, pode durar entre 2 e 20 anos. O proceso pódese resumir da seguinte maneira:

- Primeira fase

Pode durar entre 2 e 5 anos. O paciente perde a memoria de forma evidente: pode esquecer que xa comeu, non coñece os lugares nin o modo de chegar aos lugares, pode confundir o horario e prodúcense cambios de humor que de súpeto pasan da depresión á felicidade. A capacidade de falar, a percepción e as capacidades motoras están ben.

- Segunda fase

Pode ter una duración entre 2 e 10 anos. Todos os aspectos da memoria comezan a fallar e aparecen síntomas de disfasia, apraxia e agnosis. Afasia é una dificultade paira falar. Ao paciente cústalle falar correctamente. Pola súa banda, Apraxia é a dificultade paira facer cousas que o enfermo fai mecanicamente até entón, como vestirse. Por último, a agnosia, o descoñecemento da contorna, a falta de limpeza e a inmersión en situacións psicóticas. Tamén poden aparecer síntomas da enfermidade de Parkinson, como a aparición de movementos bruscos de mans e pernas, incontrolados, etc.

- Terceira fase

Segundo os expertos, o mellor medicamento é o amor, a paciencia e a comprensión do comportamento dos pacientes.

Pérdense todas as funcións necesarias para que a mente traballe, pérdese a capacidade de mover os músculos, aparecen tremores e crises epilépticas. O paciente non coñece aos seus familiares, colócase diante do espello e descoñécese… pérdese a personalidade. Predomina a apatía, non son capaces de lavarse, vestirse, camiñar ou alimentarse. Máis tarde permanecen incapaces de reter os ouriños e o cacao. Terminan na cama ata que son asasinados por algunha pneumonía ou infección por virus.

Aínda que se coñece o proceso da enfermidade, as causas non son coñecidas. É evidente que os irmáns e os fillos dos enfermos de Alzheimer teñen certa tendencia ao desenvolvemento da enfermidade, pero isto non significa que a enfermidade se desenvolva por herdanza. Só o 10% dos enfermos de Alzheimer son hereditarios, polo menos tres na mesma familia. Ademais dos axentes xenéticos, paira coñecer as causas da enfermidade está a investigarse a axentes da contorna, virus, campos electromagnéticos, etc.

Existe algún tratamento?

Aínda queda por ver o impacto que a vacina que tivo éxito no rato pode ter nos seres humanos, pero até agora esta enfermidade non tivo remedio. Con todo, existen tratamentos que poden axudar a mellorar a situación, como os medicamentos paira evitar a rápida deterioración da acetilcolina, imprescindible paira a comunicación cerebral e celular. Con todo, segundo os expertos, o mellor medicamento é o amor, a paciencia e a comprensión do comportamento dos pacientes.

En calquera caso, os descubrimentos anunciados por científicos da empresa estadounidense Elan Corporation a principios de xullo na revista Nature poden cambiar a contorna da enfermidade de Alzheimer. A vacina non curará a enfermidade, pero si ao probala con seres humanos extraésense resultados similares aos obtidos cos ratos, o Alzheimer xa tería tratamento, non se conseguiría curar a enfermidade, pero si a paralización. Doutra banda, se a vacúa fose efectiva na prevención, produciríase a extinción da enfermidade. Por tanto, os cálculos dos expertos paira o futuro quedarían en bancarrota. Con todo, tardarase en facelo, xa que aínda non hai permiso paira probar a vacina en humanos, que esperan obter permiso e empezar este ano.

En que se basea a vacina?

Si ao probalo con seres humanos extraésense resultados similares aos obtidos cos ratos, o Alzheimer xa tería tratamento, non se conseguiría curar a enfermidade, pero si parala.

Una das características máis destacadas da enfermidade de Alzheimer é a concentración da proteína denominada amiloide que se produce no cerebro. Os ratos utilizados nos ensaios de laboratorio estaban xeneticamente modificados para que producisen máis amiloides dos habituais no cerebro. A vacina AN-1792 evitou a creación de placas de amiloide. Segundo o investigador Ivan Lieberburg de Elan Corporation, a placa de amiloide foi considerada como un axente invasor. "Queriamos ver aos amiloides como calquera invasor, como una bacteria, e por iso estivemos a buscar a vacina".Os investigadores de Elan Corporation trataron de enganar ao sistema inmune dos ratos para que o propio sistema considerase aos amiloides como sustancias áxiles. Paira iso inxectáronse nove ratos amiloides, combinados con outros elementos, que non recibiron a vacina, 17. Ao cabo de 13 meses analizáronse os cerebros dos ratos e observouse a ausencia ou escaseza de amiloides nos cerebros dos ratos vacinados; no resto de ratos a concentración de amiloides era elevada. Tamén levou a cabo un segundo ensaio, mediante a entrega da vacina aos ratos con numerosas placas de amiloide. "A vacina paralizou o desenvolvemento da enfermidade e, aparentemente, diminuíu a concentración de placas".

A pesar de que os ensaios cos ratos abren un oco paira a esperanza, existen motivos que poden facer pensar que a vacina pode non ter valor no ser humano paira combater o Alzheimer. Uno deles, o máis básico, son os amiloides, xa que a concentración de amiloides pode ser síntoma da enfermidade e non causa da mesma. Doutra banda, os enfermos de Alzheimer teñen outras características que os ratos non teñen no cerebro. Por último, non está claro si todos os síntomas e comportamentos que se mencionaron anteriormente son consecuencia do inicio do Alzheimer ou si poden ser consecuencia doutro tipo, polo que paira lograr o éxito total sería necesario coñecer con claridade de antemán quen padece a enfermidade e quen ten risco de padecela.

A pesar de que se necesitará tempo paira saber si serve ou non paira combater o Alzheimer, a vacina AN-1972 abre novas posibilidades paira loitar contra enfermidades derivadas da concentración de proteínas como a enfermidade de Creutzfeldt-Jakob, estreitamente relacionada coa enfermidade das vacas tolas, ou a de Parkinson.