4. Justiziaren dimentsioa eztabaidara ekarri

Ingurumen-krisien eta injustizia sozialen artean lotura zuzena dago. Batzuetan zaila da ikusten, baina jatorri bera dute biek: botere-abusua. Esparru sozioekonomiko eta geopolitikoan gertatzen diren gatazkek eragiten dituzte, zeharka. Eta gatazka horien ondorioak, planetak ez ezik, gizaki askok ere pairatzen dituzte: herrialde boteretsuek eragindako zapalkuntzak; pobrezia; genero-arrakala; arraza-, kultura- zein erlijio-identitateagatik gertatzen diren bazterketak; hezkuntza-, osasun- eta elikadura-sistemetan azaltzen diren gabeziak…

Beraz, ingurumen-larrialdiari heltzeak hura eragin duten auzi sozioekonomiko eta politikoak errotik erauzi eta bakearen kultura barneratzea eskatzen du, ezinbestean. Onartuta bakea ez dela gatazkarik eza, injustiziarik eza baizik.

Asko dira klima-larrialdiak azaleratzen dituen injustiziak. Besteak beste, herrialde aberastuen eta txirotuen arteko auzia. Ipar hemisferioko herrialdeek besteen baliabide naturalak kontrolatzen dituzte, eta, ondorioz, herrialde txirotuek etorkizuna baldintzatua dute. Ezin dituzte beren aberastasunak kudeatu, nahiko luketen bezala garatzeko; ez ekonomikoki, ez sozialki. Era berean, herrialde aberastu horiek klima-aldaketan izan duten arduraren eraginez, hegoa gogor pairatzen ari da ondorioak, baina, orain, ipar globalak ditu baliabide finantzario eta teknologikoak eskura klima-larrialdiaren aurrean neurriak hartzeko.

Euskal Herrian bertan ere azaleratzen da justiziaren dimentsioa; besteak beste, energiaren alorrean. Parke eoliko bat sortuko dela komunikatzen denean, zalantza eta kezka ugari aireratzen dira: inpaktu bisual eta ekologikoa handia izanik, non jarri parkea? Haize-errotak jartzeko erabakiak ba ote du atzean kontsumo energetikoa murrizteko politika eraginkor bat? Edo energia sortu eta kontsumitzeko gaitasuna handitzeko helburu hutsez ezartzen dira?

Bestetik, justiziaren beste dimentsio bat ere azaleratzen du ingurumen-larrialdiak: belaunaldien arteko justizia. Etorriko diren belaunaldiek planeta osasuntsu batean bizitzeko eskubidea dute.

Beraz, irtenbideak proposatzean, ezinbestekoa da justiziaren dimentsio horiek guztiak aztertzea, betiere bi plano argi bereizita: etikoa (ez dena negoziagarria, oinarrizko eskubideak daudelako jokoan) eta instrumentala (konponbiderako erabilgarria dena baina negoziagarria dena).

Gipuzkoako Foru Aldundiko Ekonomia Sustapeneko, Turismoko eta Landa Inguruneko Departamentuak sustatu eta finantzatutako proiektua.