Proteómica contra enfermidades hepáticas

2004/06/09 Agirre Ruiz de Arkaute, Aitziber - Elhuyar Zientzia

• Biologia
• Medikuntza

José María Mato, director do centro de investigación CIC-Biogune.

José María Mato, científico do novo centro de investigación CIC-Biogune de Zamudio, leva máis de 20 anos investigando una grave enfermidade do fígado: a esteatohepatitis. Prodúcese cando se acumula demasiada graxa ou graxa no fígado e acaba provocando cirrosis. No peor dos casos, tamén o cancro.

Esta enfermidade non se pode diagnosticar ata que o paciente percibe síntomas e é demasiado tarde, xa que para entón non se pode retroceder a enfermidade. Por iso, José María Mato quere atopar a forma de diagnosticar a esteatohepatitis desde o principio. "Nós queremos saber que xenes e que proteínas cambian nesta fase temperá da enfermidade. Desta forma poderemos saber quen e cando vai desenvolver a enfermidade. A predición de enfermidades é o maior reto do medicamento a comezos deste milenio."

Hai uns anos, Mato identificou un xene de gran importancia na esteatohepatitis. Pero sabe que iso non é suficiente. Agora, en lugar de analizar os xenes por separado, analiza as proteínas que se xeran a partir deles. "Os xenes só gardan información. O que fan é devolvela e crear una proteína. Pero ao final na célula os verdadeiros traballadores son as mesmas proteínas."

Por tanto, a proteómica é o novo reto da bioloxía. Isto permite coñecer todas as proteínas presentes en cada célula. É bastante máis complicado que secuenciar xenes.

E é que a medida que imos desenvolvendo os seres vivos as proteínas van cambiando; nas nosas células non se forman as mesmas proteínas durante a fase embrionaria ou a vellez. As orugas e as bolboretas tamén teñen os mesmos xenes, pero é evidente que as proteínas e, por tanto, o seu aspecto son diferentes. E cando se nos produce algunha enfermidade ocorre o mesmo: as proteínas cambian. A proteómica permítenos coñecer que proteínas xéranse ou modifican en cada enfermidade.

Os científicos dispoñen na actualidade de poderosas ferramentas paira levar a cabo estes estudos. Nos últimos anos, as aulas bidimensionales e a espectrometría de masas empezaron a ser habituais. Estas técnicas permiten ver e analizar centos ou miles de proteínas ao mesmo tempo a unha velocidade moi elevada. A proteómica permite analizar as enfermidades desde unha perspectiva totalmente diferente á actual. Por dicilo dalgunha maneira, ao ver que proteínas prodúcense cando estamos enfermos, os científicos conseguen una especie de pegada dactilar da enfermidade.

O obxectivo de Mato é atopar esta pegada dactilar da esteatohepatitis. Trátase de crear un chip diagnóstico sobre as proteínas que cambian no momento do inicio da enfermidade, co fin de poder visualizar de forma rápida e sinxela a presenza destas proteínas no sangue de calquera paciente.