Artikuluak

Grabitazio-uhin indartsuenen seinalea detektatu dute pultsarren bidez

Elhuyar aldizkaria

2023/07/04 Lehen aldiz, maiztasun txikiko grabitazio-uhinen ebidentzia jaso dute, pultsarretan duten eraginaren bitartez. Einsteinek 1916an iragarri …
Gizakiak hegazti-gripetik babesten dituen gene bat identifikatu dute

Elhuyar aldizkaria

2023/07/03 Hegazti-gripearen andui gehienak blokeatzeko gai den gene bat identifikatu dute gizakien  goiko nahiz beheko arnasbideetan. …
Emakumeek ere ehizatzen zuten gizarte ehiztari-biltzaileetan

Elhuyar aldizkaria

2023/06/30 Mundu osoko 63 talde ehiztari-biltzaileren azken ehun urteko datuak aztertuta, ondorioztatu dute emakumeek ere ehizatzen …
Esne Bidearen barrutik igorritako neutrinoak detektatu ditu IceCubek

Elhuyar aldizkaria

2023/06/29 Esne Bidearen barruan energia handiko neutrino-emisioa dagoela baieztatu dute IceCube neutrinoen behatokiko datuek —izotz antartikoaren …
Zahartzean Y kromosoma galtzeak minbizia oldarkorragoa izatea dakar

Elhuyar aldizkaria

2023/06/29 Zahartu ahala, gizakietan, zelula batzuek Y kromosoma (biologikoki arrak egiten dituena) galtzen dute. Galera horren …
Diabetes-kasuak bikoiztu egingo dira hiru hamarkadatan

Elhuyar aldizkaria

2023/06/28 2050erako, munduan 1.300 milioi diabetes-kasu baino gehiago izango dira, 2021ean erregistratutako kopuruaren bikoitza baino gehiago, …
Herbiboro handiek tundrako biodibertsitatearen galera moteltzen dute

Elhuyar aldizkaria

2023/06/23 Tundrako biodibertsitatearen galera motelago ari da gertatzen herbiboro handiak dauden lekuetan. Ondorio horretara iritsi dira …
Adimen artifizial sortzaileak sinesmenak eralda ditzake

Elhuyar aldizkaria

2023/06/22 Adimen artifizial sortzaileko sistemek pertsonen sinesmenak eralda ditzakete, informazio faltsua eta alborapenak transmitituz. ChatGPT, DALL-E, …
Hatzez grabatutako horma-irudi batzuk neandertalek egindakoak direla baieztatu dute

Elhuyar aldizkaria

2023/06/21 Neandertalek sortutako grabatu zaharrenak datatu dituzte La Roche-Cotard haitzuloan (Erdialdea-Loira harana). Hain zuzen, gutxienez 57000 …
Endometriosia bakterio baten eraginez sor daitekeela iradoki dute

Elhuyar aldizkaria

2023/06/19 Endometriosia ugaltze-adinean dauden emakumeen %15ari eragiten badio ere, ez da nahikoa ikertu, eta ez dira …
Arrautza ala narrastiak, zer izan zen lehenago?

Elhuyar aldizkaria

2023/06/16 Litekeena da lehen narrastiek arrautzarik ez jartzea, eta zuzenean kumeak jaiotzea. Horixe ondorioztatu dute ikertzaile …
Entzeladon fosforoa aurkitu izanak ilargi hartan bizia izateko aukerak handitu ditu

Elhuyar aldizkaria

2023/06/15 Cassini zundak Entzelado Saturnoren ilargian jaso zituen datuak berriro aztertuta, baieztatu dute fosfatoa dagoela. Aurrez …
Munduko urtegiak: gero eta gehiago, baina gero eta hutsago

Elhuyar aldizkaria

2023/06/13 Munduko urtegiak gero eta hutsago daude, nahiz eta ur-erreserbak handitzen ari diren, urtegi berriak eraikitzearen …
Lur zailetako mikroorganismoak inokulatzeak landareen erresilientzia handitzen du

Elhuyar aldizkaria

2023/06/12 Landareek klima-aldaketari aurre egiteko ahalmen handiagoa izan dezaten, lurzoru gogorretan hazitako mikroorganismo-komunitateak inokulatzea eraginkorra izan …
Iberiar penintsulako migranteek sartu zuten nekazaritza Afrikako ipar-mendebaldean

Elhuyar aldizkaria

2023/06/08 Orain arte, ez zegoen garbi nola hedatu zen bizimodu neolitikoa Afriako ipar-medebaldean. Arrasto arkeologikoetan oinarrituta, …