covid-19 tensión, ansiedade e depresión?
2020/04/16 Naiara Ozamiz Etxebarria - EHU | Maria Dosil Santamaria - EHU | Maitane Pikaza Gorrotxategi - EHU | Nahia Idoiaga Mondragon - EHU | Amaia Eiguren Munitis - EHU | Naiara Berasategi Santxo - EHU Iturria: Elhuyar aldizkaria
En decembro de 2019 aparece una nova pneumonía coronaria na cidade de Wuhan (Hubei, China)[1]. A principios de 2020 a enfermidade (COVID-19) comezou a estenderse por toda China. Este rápido aumento de casos e mortes ocasionou problemas psicolóxicos como a tensión, a ansiedade e a depresión, [2]. Este rápido auxe dos casos confirmados e das mortes estendeuse rapidamente por todo o mundo, convertendo a Europa en xeral e a Euskal Herria nun foco importante de pandemia.
Máis aló dos riscos médicos, o impacto psicolóxico e social desta pandemia é indiscutible. Segundo estudos que chegan de China (o primeiro país afectado), o medo e a incerteza sobre o descoñecido poden provocar enfermidades mentais como a tensión, a ansiedade, a depresión, a somatización e o aumento do consumo de alcol e tabaco[3].
Nunha enquisa realizada en xaneiro de 2020 en 194 cidades chinesas a 1210 persoas, medíronse a depresión, a ansiedade e a tensión a través da escala DASS-21. O obxectivo deste estudo era analizar o impacto psicolóxico da etapa inicial do brote do covid-19. O 16,5% dos participantes manifestaron síntomas depresivos, moderados ou graves, o 28,8% síntomas moderados e severos de ansiedade e o 8,1% apuntaron niveis moderados e severos de tensións. Ademais, o mal estado de saúde persoal asociouse a un maior impacto psicolóxico. Así mesmo, concluíron que a mala saúde psicolóxica podía influír tamén na saúde física. En calquera catástrofe biolóxica o medo, a incerteza e a estigmatización son habituais, polo que é importante tamén realizar intervencións psicolóxicas adecuadas[4].
En definitiva, nunha emerxencia internacional de saúde pública como a que vivimos, é importante investigar o impacto psicolóxico da pandemia en determinadas poboacións paira poder desenvolver estratexias paira reducir o impacto psicolóxico da crise[5]. Por iso, neste estudo medíronse os niveis de tensións, ansiedade e depresión nunha mostra da Comunidade Autónoma do País Vasco, paira poder analizar as necesidades psicolóxicas da poboación no momento do inicio da crise.
Investigación realizada na Comunidade Autónoma do País Vasco
Neste estudo participaron 976 persoas da Comunidade Autónoma do País Vasco. Medíronse os niveis de tensións, ansiedade e depresión, xunto cos ítems relacionados coas variables sociodemográficas dos participantes.
En canto aos resultados, os niveis de tensións, ansiedade e depresión da mostra recollida na CAPV foron inferiores aos rexistrados no estudo realizado en China. Chama a atención este dato, tendo en conta que o cuestionario se realizou na fase inicial da presentación do covid-19. Isto podería explicar, por unha banda, que na CAPV dispuñan de máis información sobre o virus, xa que chegou un mes e medio despois de China, e ese coñecemento da pandemia podería explicar que os niveis de tensións, ansiedade e depresión fosen inferiores. Por outra banda, tamén é posible que no momento da recollida da mostra, nos primeiros días da epidemia en España, a poboación aínda non vexa o alcance da pandemia no seu propio territorio, xa que a epidemia segue asociándose a un problema remoto que afecta a outros [6,7].
Doutra banda, cabe destacar que nesta mostra atopáronse medias maiores nos tres niveis de sintomatología (tensións, ansiedade e depresión) a partir do 14 de marzo, é dicir, desde o inicio do peche. Por iso, quizá á poboación aínda lles falta tempo paira aceptar e procesar a crise que deben afrontar. Ademais, espérase que estes niveis aumenten a medida que aumenta o tempo de confinamento e illamento, polo que sería interesante analizar progresivamente o proceso desta evolución[8].
Ademais, os resultados mostran que, como se espera, as persoas con enfermidades crónicas mostran una media superior en ansiedade, tensión e depresión respecto dos participantes que non mencionaban ningunha enfermidade crónica. Estes resultados coinciden en que as persoas con enfermidades graves ou múltiples presentan maiores niveis de síntomas psicolóxicos ante esta situación de crise [9].
Nos resultados deste estudo, e en contra do esperado, atopáronse medias superiores en tensións, ansiedade e depresión entre as persoas de 18 a 25 anos que entre as de 26 a 60 anos, e por último, a media nas tres dimensións é menor entre as maiores de 60 anos. Chama a atención que as persoas maiores teñan una sintomatología máis baixa nestas dimensións. Isto pode ter moitas explicacións. En primeiro lugar, a ansiedade vivida polos mozos desde o seu rol de alumnos; lembremos que as clases se suspenderon antes de que se establecese o peche, o que pode xerar una maior conciencia de crise nos alumnos. Por outra banda, nesta crise foi especialmente apuntado o bombardeo mediático recibido desde as redes sociais, especialmente nos primeiros días a proliferación de faces news. É posible que, ao ser os mozos máis activos nas redes sociais, este bombardeo empeore a súa situación psicolóxica. Todas estas variables serían novas liñas de investigación.
Conclusións
Ante esta nova situación, como sinalan Liu et ao. [24], son necesarias estratexias temperás paira a prevención e tratamento das consecuencias psicolóxicas que pode derivar dunha pandemia como a COVID-19. Neste sentido, as institucións cun perfil socio-sanitario, administrativo e educativo, como a academia, poderían deseñar plans e programas de apoio á tensión, tal e como se fixo en Pequín. De feito, a Universidade de Beijing elaborou un manual sobre a saúde mental, co obxectivo de informar sobre a tensión e outros problemas psicolóxicos derivados da aparición do COVID-19 [25]. Así mesmo, numerosos hospitais psiquiátricos, centros de asesoramento psicolóxico e departamentos de psicoloxía universitarios puxeron en marcha liñas telefónicas especializadas paira a prestación de servizos de asesoría psicolóxica[10].
Os autores deste artigo son profesores e investigadores dos departamentos de Evolución e Psicoloxía da Educación, Didáctica e Organización Escolar e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación da Facultade de Educación da UPV/EHU.
Referencias
1. Chen Q, Liang M, Li E, et ao. Mental health care for medical staff in chinesa during the COVID-19 outbreak. The Lancet Psychamey. 2020.
2. Liu S, Yang L, Zhang C, et ao. Online health services in chinesa during the COVID-19 outbreak. The Lancet Psychamey. 2020.
3. Shigemura J, Ursano RJ, Morganstein JC, Kurosawa M, Benedek DM. Public responses to the novel 2019 coronavirus (2019 > nCoV) in japan: Mental health consequences and target populations. Psychamey Clin Neurosci. 2020.
4º Xiang E, Yang E, Li W, et ao. Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed. The Lancet Psychamey. 2020;7(3):228-229.
5. Wang C, Pan R, Wan X, et ao. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the xeneral population in chinesa. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020;17(5):17-29.
6º Idoiaga N, De Montes LG, Valencia J. Understanding an ebolas outbreak: Social representations of emerging infectious diseases. Journal of health psychology. 2017;22(7):951-960.
7. Joffe H. Public apprehension of emerging infectious diseases: Aínda changes afoot? Public Understanding of Science. 2011;20(4):446-460.
8º. Brooks SK, Webster RK, Smith LLE, et ao. Redución do impacto da psychological: Rapid review of the evidence. The Lancet. 2020.
9. Dong XC, Li JM, Bai JY, et ao. Epidemiological characteristics of confirmed COVID-19 cases in tianjin. Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi. 2020;41(5):638-642: 10.3760/cma.c.cn112338-20200221-00146 [axuste].
10. Bao E, Sun E, Meng S, Shi J, Lu L. 2019-nCoV epidemic: Address mental health care to empower society. The Lancet. 2020;395(10224):37-38.
