Novos capítulos de regulación de rede

2023/12/01 Leturia Azkarate, Igor - Informatikaria eta ikertzaileaElhuyar Hizkuntza eta Teknologia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Internet

No pasado tamén coñecemos as leis de regulación da rede. A modo de exemplo, algunhas siglas que quizá sexan coñecidas: Algúns estadounidenses como DMCA (Dixital Millenium Copyright Act), CDA (Communications Decency Act), CAN-SPAM (Controlling the Assault of Non-Solicited Pornography Mercadotecnia) e o Regulamento Xeral COPPA (Children’Privact Protective). Algunhas destas leis realizáronse para regular comportamentos maliciosos dos usuarios particulares, como a pirataría, o ciberacoso, o trolleado... Outros para apoiar os negocios dalgunhas empresas ou sectores, como os que afectan as contas de copyright, ou para impulsar os intereses dos gobernos, aínda que sexan dubidosos, por exemplo permitir a censura.

Con todo, pode dicirse que a maioría destas leis van dirixidas a limitar as actividades das empresas e á defensa dos usuarios. De feito, as empresas multinacionais da rede adoitan estar a traballar con moi poucos escrúpulos (sen pedir permiso, utilizando protocolos pechos...), obtendo todo o posible (clientes, os nosos datos, contidos...), e así conseguiron ser as compañías máis ricas do mundo. E moitas empresas tamén utilizan a rede para actividades ilegais en moitos países.

É verdade que a posteriori se fixeron estas leis, pero mellor tarde que nunca. E, con todo, o impacto non foi suficiente, xa que os xigantes tecnolóxicos han seguido abusando e saqueando máis diñeiro que nunca. E é que, salvo as dúas últimas leis citadas, todas as demais teñen máis de 20 anos, e coa excepción de ambas, non houbo outra lei de regulación da rede significativa nos últimos anos. Sabemos como son as cousas do palaje e... Con todo, agora están en vigor novas leis deste tipo para as empresas.

Lei de Servizos Dixitais da UE

Na Unión Europea aprobouse en xullo de 2023 a denominada DSA (Dixital Services Act) ou Lei de Servizos Dixitais. O obxectivo de DSA é regular as prácticas de moderación dos contidos das plataformas de redes sociais e facer fronte aos contidos ilegais. Nesta Lei responsabilízanse dos contidos ilícitos as empresas que aloxen e publiquen información, datos ou contidos alleos, sempre que sexan advertidos e non fagan nada respecto diso, así como os intermediarios de vendas que conteñan información falsa. Xusto en contra do que fai a equivalente lei americana, o CDA, que proporciona a estes intermediarios unha gran inmunidade.

Tamén impón ás plataformas novas obrigacións como a obrigatoriedade de explicar aos reguladores como funcionan os seus algoritmos e a transparencia na toma de decisións para eliminar contido e no alcance dos anunciantes cara aos usuarios. Así mesmo, os usuarios deben poder ver o contido sen mediación de ningún algoritmo, as solicitudes de autorización deben ser claras e dar acceso aos contidos aos investigadores.

A Lei afecto unicamente ás grandes plataformas, en concreto ás que dispoñen de polo menos 45 millóns de usuarios activos na UE ao mes, pero inclúe case todas as redes sociais, plataformas de contidos e servizos web coñecidos: Aliexpress, Amazon, Booking, Google Shopping, Zalando, AppStore, Google Play, Facebook, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, Tik Tok, X, YouTube, Google Maps, Bing, Google Search e Wikipedia.

A importancia desta lei reflíctese nos esforzos de lobby realizados polas empresas de Big Tech para abrandala. E está a afectar: en setembro a UE advertiu a X de que tería que facer cambios, despois de ver que é a rede social con maior taxa de desinformación, e en outubro volveu chamar a atención sobre o abundante contido ilegal e odioso dos ataques en Gaza en Israel. Isto ameaza a X con saír de Europa. Por tanto, está claro que a lei ten un potencial de efectos positivos, se pode levar á desaparición desta rede tóxica e dar lugar ao impulso de redes sociais descentralizadas como Mastodón. Pero é certo que tamén ten risco de censura, que contido considérase ilegal...

Lei de Mercados Dixitais, tamén da UE

En maio entrou en vigor tamén na UE a DMA (Dixital Markets Act) ou a Lei de Mercados Dixitais. O seu obxectivo é garantir a competitividade nos mercados dixitais europeos, impedindo ás grandes empresas abusar da súa posición de poder para dificultar a entrada de novos actores no mercado. Así, a lei denomina “porteiros” ás plataformas dixitais máis grandes e imponlles unha serie de obrigacións e prohibicións. Estes “porteiros” son 22 servizos propiedade de 6 empresas que operan en 8 sectores (na táboa inferior).

En canto ás obrigacións e prohibicións, as máis significativas son a prohibición de combinar datos recolleitos en dous servizos da mesma empresa, como Facebook e WhatsApp; as disposicións para protexer aos usuarios das plataformas, incluídos anunciantes e editores; a prohibición de que as plataformas prioricen os seus produtos propios (por exemplo, o buscador Google priorice os seus produtos); as disposicións sobre a preinstalación de certos servizos nos sistemas operativos; e a interoperabilidad, a portabilidad e o acceso aos usuarios e ás empresas. Deben cumprir estas instrucións para marzo de 2024.

E está claro que esta lei tamén terá consecuencias moi positivas. Por exemplo, ao impor a obrigatoriedade de interoperabilidad ás aplicacións de mensaxería instantánea, Whatsapp e Facebook Messenger deberán permitir a comunicación con outras aplicacións (Telegram, Signal, Snapchat...) e así poder achegarse á descentralización das comunicacións, como vimos reclamando desde hai tempo. Por desgraza, parece que de momento non van favorecer a interoperabilidad entre as redes sociais... pero polo menos si a portabilidad, e que todos os nosos datos poidan ser trasladados dunha rede social a outra non é unha vitoria lenta.

ACCESS e outras leis de EEUU

Pola contra, parece que o ACCESS (Augmenting Compatibility and Competition by Enabling Service Switching) de EEUU obrigará ás redes sociais e outras plataformas a ser interoperables, ademais de ofrecer portabilidad. Con todo, aínda que a lei foi aprobada polo Congreso e o Senado en 2021, a súa entrada en vigor está suxeita a novas fases de concreción e de legalidade, polo que queda por ver en que se vai a materializar e en que van obrigar. As leis AICO (American Innovation and Choice Online) e OAMA (Open App Markets Act) atópanse na mesma situación, aceptadas pero en especificacións e estudos de legalidade. A primeira pretende prohibir que as tendas e buscadores online prioricen os seus produtos ou dificulten os de competencia, e a segunda quere facer o mesmo nas tendas de aplicacións (Google Play e App Store).

Como se ve, no Atlántico están a regularse cousas similares. A ver se finalmente se consegue frear ás grandes multinacionais da rede e ter no futuro unha web mellor, con servizos descentralizados que non son monopolios dunhas poucas empresas, que respectan a privacidade e que non se dedican a todo tipo de trampas.