Pascal, Blaise

1995/08/02 Azkune Mendia, Iñaki - Elhuyar Fundazioa | Kaltzada, Pili - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Biografiak

(1623-1662)

Matemático e físico nado na cidade de Clermont-Ferrand de Auvergne o 19 de xuño de 1623. De mozo o seu pai prometeulle aprender idiomas clásicos e prohibiulle aprender matemáticas.

De mozo Pascal era moi rápido e nunha ocasión preguntou que era a xeometría. Respondéronlle que era una ciencia que estudaba formas e imaxes. O seu irmán sinalou que só el atopou o trinta e dous teoremas de Euclides. O seu pai, entón matemático e funcionario de goberno, deu permiso ao seu fillo para que estudase matemáticas.

Ao dezasete anos publicou un libro de matemáticas, analizando as cónicas. Os científicos de entón exploraron minuciosamente o libro e Descartes, por exemplo, non creu que o libro foi elaborado por un neno de dezasete anos.

Cando tiña 19 anos, paira axudar ao seu pai, fabricou a primeira calculadora de engrenaxe que realizaba automaticamente sumas e restas. O seu pai funcionario tiña que facer moitas operacións paira pagar os soldos aos soldados e facilitáronselle os cálculos coa máquina do seu fillo. Por tanto, as caixas rexistradoras actuais son fillos da máquina de Pascal.

Pascal tivo un intercambio de cartas coa matemática e avogada Fermat e entre ambos resolvían os problemas que lles presentaba un xogador de cabaleiros e un filósofo. O cabaleiro perdíase apostando por unhas combinacións con tres datas en xogo. Os dous matemáticos (Fermat e Pascal) estudaron o problema e, de paso, crearon una teoría moderna de probabilidades.

A teoría de probabilidades tivo gran importancia no campo das matemáticas (e na ciencia en xeral), xa que compensou dalgunha maneira a tendencia absoluta á certeza absoluta.

Dous séculos despois, outro físico matemático (Maxwell) aplicou esta teoría ao comportamento da materia e realizou consideracións sobre o movemento invisible, inseguro e imprevisible dos átomos.

Pascal tamén se ocupou da física. Estudo do comportamento dos fluídos. Descubriu que a presión exercida sobre a superficie dun fluído transmitíase a todo o fluído que se atopa no recipiente e que actúa de forma perpendicular ás paredes do recipiente. Este fenómeno coñécese como principio de Pascal e é a base da prensa hidráulica.

Se exercemos una forza sobre un pequeno émbolo nun bordo do envase, a presión esténdese a todo o fluído e eleva o émbolo máis grande situado no outro extremo do recipiente. Pero debido á pouca forza exercida no pequeno émbolo, no gran émbolo faise máis forte.

Pascal, seguindo as ideas de Torricelli, ocupouse tamén do peso da atmosfera. Se a atmosfera tiña peso, a medida que ascendía o peso era menor, xa que cada vez quedáballe menos aire arriba. O barómetro mostraba como se reducía o peso da atmosfera.

Pascal era un paciente crónico. Sempre tiña dores de cabeza e problemas de dixestión. Non era, por tanto, capaz de ascender ás alturas, pero enviou o seu cuñado con dous barómetros de mercurio inventados por Torricelli á cima do Puy de Dôme. Cando o cuñado alcanzou una altura aproximada de quilómetro e medio, nas columnas de mercurio o nivel xa estaba sete centímetros e medio por baixo.

Pascal repetiu o ensaio de Torricelli con viño tinto. Como o viño é máis lixeiro que a auga, tivo que utilizar un tubo

de vidro de 18 metros de altura. Retirado ao convento de Port-Royal en 1655, escribiu Lles Terras (a favor do jansenismo e contra as xesuítas) e Pensées. No século seguinte estas obras tiveron gran influencia en Voltaire.

Blaise Pascal morreu en París o 19 de agosto de 1662.