Anunciando terremotos

1999/08/15 Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia

• Geologia

Un grupo de representantes da Universidade de Edimburgo deu a noticia ás autoridades islandesas de que pouco tempo se ía a producir un terremoto de gran tamaño. Dúas semanas despois volvéuselles a repetir o aviso e engadíronse os datos: si o terremoto producíase enseguida cunha magnitude de 5 na escala Ritcher, si un par de meses atrasábase podíase chegar a 6. Aos 3 días do segundo aviso, en Islandia produciuse un terremoto de 5ª magnitude, a 2 quilómetros da estación sísmica que realizou as medicións. Este espectacular acontecemento foi o resultado das investigacións levadas a cabo no proxecto PRENLAB, financiado pola Unión Europea.

O paso é importante. De feito, o sistema utilizado no proxecto PRENLAB, que utilizou Islandia como laboratorio natural, baséase en técnicas científicas e non na sintomatología utilizada até o momento. A técnica baséase na medida do atraso relativo das ondas sísmicas, que se modifica antes do terremoto. Paira poder realizar correctamente as medicións é necesario formar una enorme rede de sismómetros. Segundo os expertos que participan no proxecto, moitos dos terremotos que se producen si a rede de sismómetros expándese no mundo poderían predicirse, xa que o sistema demostrou a súa eficacia.

Desde o ano 1975, os terremotos mataron a máis de 340.000 persoas e desde principios de século morreron una media de 20.000 persoas cada ano. Estas cifras pon de manifesto que o éxito da nova técnica pode ser beneficioso paira a humanidade. Por iso, países como Xapón, situados en zonas sísmicas perigosas, mostraron un gran interese polo proxecto PRENLAB. De feito, crese que si un terremoto puidese predicir co tempo poderíanse salvar moitas vidas.

O terremoto de Tajikistán

Os habitantes de Tajikistán quizá non teñan coñecemento do proxecto PRENLAB; e aínda que o tivesen, non pensedes que se alegrarían moito, xa que non teñen recursos suficientes paira tomar medidas ante o terremoto.

Tajikistán atópase en Asia Central, nas saias dos montes Pamir. O violento terremoto ocorrido en 1991 arroxou ao río Murciano numerosas rocas e terras, provocando a desaparición do río Murciano e a formación do lago Sarezckoe. Co paso do tempo, o lago foi crecendo e na actualidade ten una lonxitude de 60 quilómetros e una profundidade máxima de 500 metros. Recentemente un equipo internacional de geólogos e expertos estivo presente e acendeu a alarma. Segundo eles, si xurdise un terremoto de principios de século, rompería a presa orixinaria e o lago baleiraríase en poucos minutos. Os pobos que están máis abaixo quedarían alagados, xa que as ondas xigantes de 100 metros de altura levarían por diante. Segundo os expertos, ao crear, a onda tería 170 metros de altura, e 1.000 quilómetros máis abaixo, aínda equivalería a unha vivenda de dúas plantas.

O equipo de expertos de Tajikistán tamén deu máis datos. Por exemplo, si a xente da zona non puidese saír antes, miles de persoas morrerían. Os danos non se limitarían a Tajikistán, xa que os 17 quilómetros cúbicos de auga que actualmente se recollen no lago cubrirían 50.000 quilómetros cadrados e dispersaríanse por terras de Afganistán, Usbequistán e Turkmenistán. A auga tamén chegaría ao mar Aral, que nos últimos 30 anos baixou á metade.

O devandito até agora parece una predición sensacionalista da masacre, e pode ser, pero ademais do terremoto de 1911, hai outros datos que aumentan a preocupación. De feito, fai 5 anos parte da presa do lago Sarezckoe caeu de forma natural e ademais ano tras ano está a perder auga. Un pequeno terremoto, que ao longo da última década foi tamén de 7ª magnitude, pode provocar una fisura que abriría a fuga á auga urxente.

A rotura da posible presa non é o único perigo. Sobre o lago hai una gran roca que non caeu. Segundo os expertos, se o terremoto provocase una caída á auga, a roca provocaría una onda de 1-2 quilómetros cúbicos, superaría a presa e dirixiríase á canle do río. Por tanto, produciría danos.

Os habitantes de Tajikistán tamén poden ter un pouco de optimismo se, segundo os expertos, ten problemas e solución. Os expertos recomendan a construción de hoyos nos montes circundantes e a colocación dunha tubaxe que permita levar a auga lentamente aos vales circundantes. O reforzo da estrutura da presa por medios artificiais non foi anunciado xa que, cunha lonxitude de 4 quilómetros e una altura de 500 metros, as consecuencias poden ser peores una vez iniciados os movementos.

Aínda que o problema é dos habitantes de Tajikistán, na solución será necesaria a participación internacional. Tajikistán non é capaz de afrontar o problema cos seus recursos. Aínda que non sexa así, tampouco lles viría mal o apoio do proxecto PRENLAB.

Publicado en 7