Estudo da cerámica arqueolóxica do País Vasco
2006/07/01 Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Con todo, previamente, estas cerámicas son clasificadas polos arqueólogos en varios grupos, dependendo de factores como a forma, a función, a decoración da cerámica e o que ven analizando as pezas coa lupa. Paira corroborar estes grupos e definir as características distintivas de cada grupo, as cerámicas son posteriormente postas a disposición dos geólogos.
Técnicas básicas
Os geólogos realizan en primeiro lugar un estudo petrográfico das pezas recibidas mediante un microscopio petrográfico. En comparación co convencional, este microscopio utiliza luz polarizada e a zona onde se sitúa a mostra é giratoria. Estudan no microscopio una fina lámina de cerámicas e, baseándose nas características da textura e na composición mineralógica da arxila e os reforzos, realizan una clasificación. En xeral é máis precisa que a clasificación realizada polos arqueólogos.
Tras o estudo petrográfico, realizan un estudo mineralógico coa difracción de raios X. Na maioría dos casos, desde o punto de vista mineralógico, a difracción de raios X non achega nada especial ao observado na petrografía. A excepción é que estas cerámicas sufriron una combustión a moi alta temperatura. De feito, una vez superados certos límites de temperatura, algúns minerais presentes nesta arxila poden ser destruídos e outros transformados. Estes cambios prodúcense a determinadas temperaturas. Así, entre outras cousas,
a difracción de raios X utilízase paira comprobar a presenza ou non destes minerais indicadores de temperatura.
Por outra banda, se a mesma temperatura de combustión repítese en todas as cerámicas, significa que a tecnoloxía de combustión estaba bastante desenvolvida e controlada naquela época. É un dato moi interesante desde o punto de vista tecnolóxico.
Por exemplo, segundo os resultados obtidos até o momento, comprobouse que os romanos queimaban a cerámica máis de 1.100 graos se o desexaban. De feito, tiñan fornos moi precisos e ademais controlaban moi ben as condicións de combustión.
Ademais dos romanos, os seres humanos neolíticos xa sabían que material había que mesturar coa arxila paira modificar as propiedades físico-químicas dos materiais orixinais. Por exemplo, nunha das cerámicas máis antigas do xacemento de Mendandia (Saseta, Treviño), observouse que engadían un ou outro complemento á arxila en función do uso de cada cerámica.
Os investigadores interpretan o tratamento da arxila e a súa finalidade. Por exemplo, os reforzos engádense paira dar consistencia á cerámica; se se queren facer cerámicas de cociña, por exemplo, engádense carbonatos á arxila.
Por último, realízase unha análise química das pezas paira confirmar a clasificación inicial ou realizar novos grupos. Así mesmo, esta última técnica permite coñecer a orixe aproximada da arxila que se utilizou paira a realización destas pezas, é dicir, se a arxila é próxima ou máis afastada ao xacemento, etc. Paira iso é imprescindible coñecer ben o medio xeolóxico no que se atopa o xacemento. O coñecemento do material xeolóxico da fonte desta arxila facilita moito o traballo.
Con todo, non se trata de atopar a orixe exacta da arxila, senón de reducila a un medio concreto. En dous dos grupos que investigan detectáronse posibles cerámicas de Aquitania e Bidasoa. Tamén se atoparon minerais específicos do lugar, como as ofitas, que son moi habituais na cerámica da Idade do Hierro na comarca de Pamplona.
En definitiva, os investigadores da UPV-EHU recollen una serie de datos interesantes sobre as antigas cerámicas que apenas se poden ver a través da lupa.
