Durmir sen perder tempo

2001/08/19 Mendiburu, Joana - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Anatomia/Fisiologia

Durmir non é como darlle ao interruptor de apagado. Cando durmimos, a actividade mental non se detén e, nalgúns casos, cando soñamos, por exemplo, consómese moita enerxía. Os investigadores definen o soño como: "A falta relativa de conciencia e movemento muscular voluntario xa é un estado fisiológico".A definición é pouco precisa, pero o que está claro é que durmir non é descansar. O soño é un estado activo no que se dan procesos fisiológicos complexos. Implica a varias partes do cerebro e depende en gran medida do reloxo biolóxico (noutra medida, do reloxo que nos di que cada mañá é hora de ir ao traballo).

Segundo Ana Bes, experta do Instituto Universitario Dexeux de Barcelona, durmir é a actividade que máis facemos na vida e é importante levar a cabo novas investigacións neste campo. E é que durmir mal ten dous niveis de consecuencias: persoais e socioeconómicas. O malestar que se produce por durmir pouco ou mal e a tendencia a distraerse deixa perdas económicas. No Estado español, a perda directa de diñeiro ascende a 400.000 millóns de pesetas e o custo indirecto ascende a 6 billóns de pesetas.

Por que durmimos?

Paira saber por que durmimos, saíron varias teorías. Co tempo, a pesar de que algúns se descartaron e outros aínda non foron probados, parecen ser de camiño correcto.

Una antiga teoría, bastante simple, dicía que pola noite se dorme porque non hai nada que facer. Máis dun mozo dirá (e con razón) que iso é falso, pero sen limitarse aos aspectos dormitorios do ser humano, visto desde unha perspectiva máis ampla, podería ter sentido. Con todo, co tempo, iso non é así.

Outra teoría dicía que, ao estar durmidos silenciosos e case inmóbiles, o soño era un mecanismo defensivo. Iso é totalmente erróneo, porque non nos damos conta do perigo do depredador durante o soño.

Segundo as teorías máis razoables, ao durmir consumimos (ou xeramos) algunha sustancia acumulada (ou gastada) durante o día. Aínda non se demostrou, pero este argumento non se rexeita. Outras teorías sosteñen que o soño está directamente relacionado coa memoria e a aprendizaxe, polo que nenos e mozos dormen máis. Ademais, é certo que aprender á noitiña é bo porque axuda a aprender as fases REM do soño. Con todo, esta teoría aínda está por demostrar.

Varía coa idade e os hábitos

As horas de soño e o propio soño cambian coa idade. Un recentemente nado, por exemplo, dorme 18 horas e ademais ten moitos pequenos ciclos de soño/esperto. Co tempo redúcense os ciclos e as horas de soño. Os adolescentes dormen unhas 9 horas e os adultos 7,5 horas. Co paso dos anos, na vellez o soño perde efectividade e basta con durmir 6,5 horas. Ademais, os hábitos de soño cambian e ao envellecer prefírese deitarse máis temperán.

Con todo, non hai que pensar nin querer que haxa que durmir 8 horas ao día. Isto é o máis habitual, pero hai quen ten que durmir 6 horas e outros que necesitan máis de 9 horas. Á fin e ao cabo, o día seguinte mellor reflicte si durmiuse bastante ou non.

Actualmente válense de materiais punteiros paira saber si o soño dunha persoa é apropiado ou non. Con todo, en primeiro lugar, é necesario coñecer os hábitos da persoa; a historia clínica, os hábitos relacionados co soño (cantas horas dorme, cando se deita, si hai cambios de ritmo...), si toma medicamentos, si hai alerxias ou algún outro factor que altere o ritmo respiratorio, si hai infección ou dor...

Una vez coñecido isto, utilízanse electrodos paira realizar una investigación exhaustiva. Mídese o movemento dos ollos, a actividade cerebral e muscular e o ritmo cardíaco.

Fases do soño

O soño divídese en cinco fases. A primeira fase é o tempo que tarda o corpo en adaptarse antes de durmir. Normalmente esta fase adoita durar uns 10 minutos, é dicir, só o 5% do tempo que dura o soño. Nesta fase o corpo reláxase, a respiración vólvese uniforme e a actividade cerebral diminúe.

A segunda fase é a fase de transición. Esta fase abarca moito tempo, aproximadamente o 50% do soño. As fases 3-4 son similares e a duración é de 60-70 minutos. Nestas fases necesítanse estímulos táctiles ou acústicos fortes paira espertar.

A fase final é a denominada REM (Rapid Eye Movement). Sempre soñamos nas fases REM, pero só nos acordamos de que estabamos a soñar cando estamos na fase REM.

Os seguimentos das fases 1, 2, 3-4 e REM son ciclos de 90 a 100 minutos. Estes ciclos repítense entre 4 e 5 veces nas horas de durmir; aínda que temos a sensación de durmir 8 horas seguidas, sempre nos espertamos entre 6 e 8 veces. Estes espertares adoitan ser moi curtos (menos de 30 segundos) e poden non ser conscientes diso. Con todo, os ciclos non sempre son completos. Na primeira metade da noite durmimos máis profundamente e na segunda metade son máis frecuentes as fases REM e 2.

Por motivos de responsabilidade, non sempre se dorme menos ou máis cando a necesidade de soño é elevada. Máis que a duración cambian as fases do soño. Despois de una esmorga, por exemplo, non hai fase 1.

Menos mal que á hora de ler a teoría do soño e as incidencias non vos durmistes, e que os demais, pola contra, teredes bos soños.

Horas de soño diarias de mamíferos

Jirafa2Elefantea3Balea\\{\}Humano 7,5 Gato 12,5Arrato13León 13,5Morcego

Publicado en 7K