Escritura matemática en braille

1994/10/01 Angulo, Patxi Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Matematika

O artigo titulado "O dez cifras"* permitiume coñecer o alfabeto dos cegos, Braille, e o dos gormutas. Estes dous alfabetos non se limitan a expresar as letras e as cifras doutra maneira, senón que ocupan todo o marco de comunicación entre dúas persoas, o que as persoas normais explican oralmente e por escrito, se cegas e sordomudos poden aparecer nos sistemas braille ou gestual. Esta idea levoume a buscar os signos e xestos especiais que utilizan as matemáticas e queremos presentarche una pequena mostra de todo o material que traballamos agora. Comezaremos co sistema braille, que logo explicaremos o sistema dos gormutas.

Resumímosche a historia do alfabeto Braille. O alfabeto Braille foi publicado por primeira vez en 1829 por Louis Braille (1809 1852). O alfabeto de Braille baséase noutro inventado por Carlos Barbier. O sistema de Barbier incluía todos os sons e letras en francés en dúas táboas de 6x6 e 5x5. Logo utilizaba dúas cifras paira expresar letras e sons, a primeira representaba o son ou a fila da letra e a segunda a columna.

Aínda que inicialmente estaba pensada paira realizar escritos secretos (pensando que era conveniente escribir na escuridade), ocorréuselle gravar en lugar dos números tantos puntos como representaban as filas e columnas do son ou letra en dúas columnas. Máis tarde pensou que este sistema sería beneficioso paira os invidentes. Este sistema foi presentado por Barbier en 1819 na Organización de Mozos Cegos de París. Ese mesmo ano entra na Organización Louis Braille. Hai que mencionar que antes os invidentes lían as mesmas letras que nós, pero en relevo.

A partir do sistema de Barbier inventáronse outro pero o único que avanzou foi o de Louis Braille. En 1825 a base do sistema estaba xa construída, pero había que probala. En 1827 escribíronse en braille algúns fragmentos de “A Grammaire deas Grammaires”. En 1829 escribiuse “A Grammaire” de Noël e Chapsal. No mesmo ano apareceu a primeira explicación do método de escritura de Braille, escrito no sistema anterior, no relevo das nosas letras: “Procédé pour écrire lles paroles, a musique et a plain-chant au moyen de points, à l´usage deas aveugles et disposés pour eux”. Nel, xunto coas letras, deu cifras e símbolos matemáticos. Durante os próximos oito anos realizáronse numerosos ensaios cos alumnos do Instituto e as súas conclusións apareceron na segunda edición do seu “Procedemento” de 1937, na que se establecían o alfabeto, as cifras e os símbolos ortográficos.

Doutra banda, Braille ditou una regleta paira escribir no seu sistema, como a súa escritura, baseada nas regras de Barbier.

En canto á extensión da escritura, aprobouse oficialmente en Francia en 1854. O seu primeiro libro, “Précis sur l´histoire de France divisée par siècle, acompagné de synchronismes relatifs à l´histoire générale placés à a fin de chaque règne”, publicouse en 1837. Na publicación do “Procedemento” de 1937 escribiu o Pai Gurea en seis linguas a través do sistema braille: latín, francés, italiano, castelán, alemán e inglés.

Nos distintos pobos realizáronse cambios no sistema braille paira adaptalo ao idioma local. Suíza foi aprobada no francófono en 1858. En 1873, en Leipzig, “I. Profesorado de Cegos. Celebrouse o “Congreso”, una gran mestura. Ingresou na Sociedade en Austria en 1867. II. O congreso tivo lugar en Dresde en 1876. Nela 14 escolas mostráronse a favor do braille adaptado ao alemán. 11 escolas máis a favor do braille orixinal. As conclusións do Congreso Universal celebrado en París en 1878 foron favorables á generalización do sistema braille orixinal. Berlín, III. Maxisterio Cego 1879 Durante o congreso, Alemaña aprobou o sistema braille completo. En Estados Unidos a situación era máis confusa e até 1917 non houbo consenso. En 1929 reuniuse en París un comité de expertos que aceptou a escritura musical en braille.

Doutra banda, nos países nos que non se utiliza nosa grafía, o alfabeto braille adáptase aos alfabetos locais. En 1949 a UNESCO estableceu os principios de uniformización do alfabeto braille. En 1950 aprobáronse tamén paira as linguas da India e en 1951 (Beirut) paira as árabes. O xaponés, o chinés e as linguas africanas seguen sen adaptarse.

Finalmente, a unidade de escritura matemática e científica iniciouse no Congreso de Viena de 1929. En 1987, en Montevideo, na sesión de braille imprent en español aprobouse o código matemático unificado.

Ese é o código que traemos aquí. Por suposto, hai moitos símbolos matemáticos e non todos entrarían aquí. Por iso, publicamos un resumo do código, dividido en sete apartados, como exemplo de escritura matemática braille. Doutra banda, quen queira analizar todo o sistema braille pode dirixirse á ONCE, onde pode obter toda a información.

Púxose de manifesto que a cegueira non é un obstáculo insuperable paira a aprendizaxe das matemáticas, e en xeral calquera tema. O maior obstáculo é o económico. E é que os libros en braille deben ser máis grandes e a escritura necesita un material especial. Grazas á ONCE.

NOTA: As táboas nas que se explica como se representan as operacións matemáticas no alfabeto braille están dispoñibles unicamente en formato PDF do artigo.