Trenen ordutegia? Galdetu makinari

Robotak, hitz egiten duten makinak, guk esandakoa ulertzen duten erantzungailuak... ohikoak izango dira gure bizitzan hemendik gutxira. Hain zuzen ere, Euskal Herriko Unibertsitatean hizketa ezagutzeko gai den sistema bat garatzen ari dira. Ikerketa horretan, Zaragoza eta Valentziako unibertsitateekin ari dira lanean eta trenen informazioa eskatzen duenari automatikoki erantzungo dion makina bat garatu nahi dute.

Makinak, informazioa eskatzen duen pertsonaren ahotsa ezagutu, esandakoa ulertu, datuak bilatu eta erantzun bat emateko gai izan behar du; horretarako, berak ere ahotsa sortuko du.

Hizketaren ezagutza

Lehenengo pausoan hizketa ezagutu behar da. Horixe da EHUko taldearen zeregina. Horretarako, lehenik, hizkuntzaren fonema guztien bilduma osatu behar da; kasu honetan, gaztelaniaren fonemen bilduma.

Trenen ordutegia jakiteko, laster, telefono dei bat egin eta makina batek erantzungo digu.

Ondoren, fonema horiei ahoskatzeko moduen eta koartikulazioaren informazioa gehitzen zaie. Izan ere, fonema bat ezberdin ahoskatzen da aurretik edo atzetik datorrenaren arabera, eta horri koartikularioa deritzo. Horretaz gain, testuinguruaren arabera egon daitezkeen aldaerak ere kontuan hartzen dira. Azkenik, guztiarekin, fonemen eredu bat eraikitzen da.

Bigarren pausoan, hizkuntzaren eredua osatzen da; testuinguru horretan erabiltzen den hizkuntzaren eredua. Izan ere, norbaitek trenen inguruko informazioa eskatu behar badu, ziurrenik, hitz batzuk eta esaldi-mota batzuk erabiliko ditu. Hau da, testuinguruak hizkuntzaren aberastasuna murrizten du, eta, beraz, ez da beharrezkoa, adibidez, makinak aeronautikako hitzak kontuan izatea, ez baitira galderetan sekula erabiliko.

Ondoren, fonemen eredua eta hizkuntzaren eredua bateratu egiten dira eta, gainera, bat-bateko hizketaren ezaugarriak eransten zaizkio; hala nola, hitz batetik bestera egiten ditugun hutsuneak, zentzurik gabeko soinuak, errepikapenak eta abar ulertzeko informazioa gehitzen zaio.

Eredu horiekin guztiekin, programa informatiko bat garatu dute EHUn. Programa horrek, laginketetan jasotako ahotsen eta galdetzeko moduen azterketa estatistiko bat kontuan izanda, kasu bakoitzean erabiltzaileak eskatzen duena interpretatzen du eta, beraz, hizketa ulertzen duela esan daiteke. Horixe da lehenengo pausoa, makinak erabiltzearen galdera ulertzea.

Ondoren, EHUko sistema gainerako unitateekin bateratzen da, hau da: elkarrizketa kudeatzen duenarekin, eskatutako datuak bilatzen dituenarekin, erantzuna sortzen duenarekin, ahotsa sintetizatzen duenarekin eta informazioa bidaltzen duenarekin. Izan ere, funtzio horiek betetzen dituzten unitateak ez daude elkarrekin, Zaragozan, Valentzian eta Leioan banatuta, baizik. Ondorioz, informazio-kantitate handiak bidaltzen dira batetik bestera, eta, guztia denbora errealean.

Beraz, sistemak segurua izan behar du informazio-andana azkar garraiatzeko. Gainera, unitateak banatuta izateak badu beste ezaugarri positibo bat: sistema modularra da. Horrela, noizbait unitateren batek akatsen bat izanez gero, nahikoa da unitate hori konpontzea edo aldatzea.

• Proiektuaren izenburua
  Hitz eginez trenen informazioa eskuratzeko elkarrizketa-sistema.
• Helburua
  Publikoak erabiltzeko makina-pertsona elkarrizketa-sistema garatzea.
• Ikertzaile nagusia
  Mª Ines Torres Barañano.
• Lan-taldea
  EHU: A. Varona, L.J. Rodriguez, V. Gijarrubia, A. Casillas, J. Mª. Alcaide.
  Zaragozako Unibertsitatea.
  Valentziako Unibertsitate Politeknikoa.
• Saila
  Elektrizitatea eta Elektronika Saila.
• Fakultatea
  Zientzia Fakultatea.
• Finantziazioa
  CICYT.