}

Artikuluak

Norteko Ferrokarrilla - Kuantikaren ohiko matematikak bi dira, ez bakarra

Norteko Ferrokarrilla

2024/03/18 XX. mendean, kuantika esploratu ahala, matematika bat garatu behar izan zuten kalkulu berritzaileak egiteko. Baina …
Norteko Ferrokarrilla - Brunel familia eta Tamesis azpiko tunela.

Norteko Ferrokarrilla

2024/03/11 Ibai baten azpian zulatu zen lehen tunela historian, Londresen egin zuten, Tamesis ibaiaren azpikoa. Isambard …
Norteko Ferrokarrilla (2024-02-23)

Norteko Ferrokarrilla

2024/02/26 XXVIII. denboraldiaren 25. saioa: Agatha Christie eta morfina. 
Norteko Ferrokarrilla - Pozoiak: morfina eta Altzifre tristea eleberria

Norteko Ferrokarrilla

2024/02/26 Morfina pozoi bat izan daiteke. Ederki zekien hori Agatha Christiek eta Altzifre tristea eleberrian baliatu …
Norteko Ferrokarrilla - Etxe viktoriarraren hiltzaile ezkutuak

Norteko Ferrokarrilla

2024/02/26 BBCko dokumental batean, Suzannah Lipscomb historialariak etxe viktoriarraren gainbegirada bat egiten du. XIX.mendean, batez ere, …
Ekosfera - Melodiak: Amchitkako kontzertua, Greenpeacen sorrera

Ekosfera

2024/02/22 1970ean, Jim Bohlen, Marie Bohlen eta Irving Stowe elkartu ziren Amchitka uharteko proba nuklear baten …
Ekosfera (2014-02-21)

Ekosfera

2024/02/22 IV. denboraldiaren 25. saioa: Inurriak eta lehoiak eta Greenpeace sortzeko kontzertua. 
Ekosfera - New Yorkeko berotze-instalazio erraldoia

Ekosfera

2024/02/19 XIX. mendean instalatu zuten New Yorken, berogailu zentral erraldoi bat Manhattanen hegoalde osorako. Oraindik funtzionatzen …
Ekosfera - Melodiak: Talking Heads eta etorkizuneko fantasia bitxi bat

Ekosfera

2023/12/15 1988an, Talking Heads taldeak (Nothing but) flowers kanta argitaratu zuen. Erabat berdea bilakatu den etorkizun mundu batean …
Norteko Ferrokarrilla - René Descartes eta garuna

Norteko Ferrokarrilla

2023/11/28 René Descartes filosofo eta matematikaria garuna nola funtzionatzen duen azaltzen saiatu zen. Humoreen teoria eguneratu …
Norteko Ferrokarrilla - Dena ez da erlatiboa

Norteko Ferrokarrilla

2023/10/23 Entzun egiten da Einsteinek esan zuela dena erlatiboa dela. Hori ez da egia. Ez da …
Norteko Ferrokarrilla (2023-10-20)

Norteko Ferrokarrilla

2023/10/23 XXVIII. denboraldiaren 7. saioa: eguraldiaren iragarpena eta dena ez da erlatiboa. 
Ekosfera - Baliaren bertsoak

Ekosfera

2023/10/05 Abesti ederki ezaguna gaurkoan, Hostoen Arteko Melodietan. Benito Lertxundik Zuberoa diskoan grabatutako Baliaren bertsoak. Benetako gertaera batean oinarrituta …
Ekosfera - Melodiak: Johnny Cash, Don't go near the water

Ekosfera

2023/09/08 Gaur estreinatu dugu Hostoen Arteko Melodiak atala. 1974an, Johnny Cash musikariak, country estiloaren ikonoak, ekologiari …
Norteko Ferrokarrilla - Bai esan: telefonoen mikrofonoak eta garaiko teknologia

Norteko Ferrokarrilla

2023/05/15 Telefonoaren historian sartu gara azken aldiz "Bai, esan!" atalean. Buruhauste bat izan zen telefonoak ahotsa …
Norteko Ferrokarrilla (2023-05-12)

Norteko Ferrokarrilla

2023/05/15 XXVII. denboraldiaren 35. saioa: pangenoma, irakurketaren ondorio genetikoak eta telefonoetako mikrofonoak.
Norteko Ferrokarrilla - DNAren egitura, 70 urte

Norteko Ferrokarrilla

2023/05/02 1953an aurkitu zuten DNAren egitura helize bikoitz bat zela, fosfatoak kanpoaldean eta base nitrogenatuak barruan. …
Norteko Ferrokarrilla - Pozoiak: nikotina

Norteko Ferrokarrilla

2023/04/17 Mentxu Aiertza etorri zaigu Agatha Christieren beste pozoi batekin: nikotina. Nahiz eta tabakoan duen eraginarengatik …
Norteko Ferrokarrilla (2023-04-07) - Txanponak eta zientzia

Norteko Ferrokarrilla

2023/04/11 Txanponei buruzko saio berezia egin dugu: mateterialak, balioa, historia, anekdotak eta abar. Esate baterako, azaldu …
Norteko Ferrokarrilla (2023-03-31)

Norteko Ferrokarrilla

2023/04/05 XXVII. dendoraldiaren 29. saioa: alargun arrea, adimen artifizialeko difusio-ereduak eta Murphyren legea. 
Norteko Ferrokarrilla - Murphyren legearen egilea

Norteko Ferrokarrilla

2023/04/05 Murphyren legea ez zuen Murphyk izendatu, baizik eta bera bezala deitzen zen  beste batek. Txantxa …
Norteko Ferrokarrilla (2023-02-03)

Norteko Ferrokarrilla

2023/02/06 XXVII. denboraldiaren 21. saioa: momiak prestatzeko kimika, 3D inprimagailu batekin egindako arteriak eta Meucci eta …
Norteko Ferrokarrilla - Bai, esan: Antonio Meucci-ren deskarga elektrikoak

Norteko Ferrokarrilla

2023/02/06 Antonio Meucci, telefonoaren historian aintzindarietako bat konturatu zen kable batek transmititu zitzakeela soinuak. Eta efektu …
Norteko Ferrokarrilla - Momiak prestatzeko tailerra

Norteko Ferrokarrilla

2023/02/06 Duela 5.000 urteko tailer bat aurkitu zuten 2016an, Kairon, aintzinako Egiptoko nekropoli baten ondoan. Bertan, …
Norteko Ferrokarrilla - Bai, esan: telefono-dei bat aktibatzearen teknologia

Norteko Ferrokarrilla

2023/01/23 Urte gutxian, asko aldatu da telefonoaren teknologia. Dei bat martxan jartzeko behar diren urratsak, adibidez, …
Norteko Ferrokarrilla - Kroketaren zientzia eta historia

Norteko Ferrokarrilla

2023/01/16 Urtarrillaren 16a Kroketaren Nazioarteko Eguna da. Hori ospatzeko, kroketaren zientziari eta historiari begiratu diegu. Oso …
Norteko Ferrokarrilla (2023-01-13)

Norteko Ferrokarrilla

2023/01/16 XXVII. denboraldiaren 18. saioa: beira koloreduna eta kroketaren zientzia.
Lourdes Herrasti: memoria eraikitzen, iragana lurpetik ateraz

Emakume zientzialarien argitan

2022/12/01 Lourdes Herrasti Erlogorri Euskal Herriko osteoarkeologian espezializatuta dago, eta 30 urte baino gehiago daramatza Aranzadin …
Ekosfera - Irulegiko eskua

Ekosfera

2022/11/17 Irulegiko aztarnategian, Aranguren bailaran, brontzezko esku bat topatu dute baskoien herri batean, duela 2.100 urtekoa. …
Ekosfera - Izokinen arrantzaren historia

Ekosfera

2022/11/03 Josu Narbarte Hernandez arkeologoak historian zehar gidatu gaitu izokinen arrantzaz hitz egiteko. Erdi Arotik honako …
Ekosfera (2022-11-02)

Ekosfera

2022/11/03 III. denboaldiaren 8. saioa: pinguino enperadorea eta izokinen arrantzaren historia.
Ekosfera (2022-10-05)

Ekosfera

2022/10/06 III. denboraldiaren 4. saioa: Agenda 2030 eta amilotsak eta esnea.
Ekosfera - Agenda 2030

Ekosfera

2022/10/06 2015ean, plazaratutako hitzarmen bat sinatu zuten 193 herrialdek berretsi zuten Agenda 2030, Nazio Batuetako ebazpen …
Norteko Ferrokarrilla - Sekretuak Picassoren pigmentuen azpian

Norteko Ferrokarrilla

2022/09/26 La Vie koadroa Picassoren garai urdinari dagokio. Maisulan hori X izpien bitartez aztertu zutenean, istorio …
Norteko Ferrokarrilla - Spectrum Sinclair eta nostalgia

Norteko Ferrokarrilla

2022/09/26 Aurten, 40 urte bete ditu Spectrum ordenagailu pertsonalak. 8-bit-eko ordenagailuen adibidea da, askorengan informatikaren lehen …
Norteko Ferrokarrilla - Pozoiak: zianuroa

Norteko Ferrokarrilla

2022/06/20 Agatha Christie berriz ere etorri zaigu Norteko Ferrokarrillera. Agatha Christie eta haren pozoiak.  Eta oraingoan, pozoien …
Norteko Ferrokarrilla - Inuitak eta hiru meteoritoak

Norteko Ferrokarrilla

2022/06/13 Metala nola erauzi jakin baio lehen, inuiten tribu batek (Artikoko goierritarren tribuak) burdinazko tresnak erabiltzen …
Norteko Ferrokarrilla (2022-06-10)

Norteko Ferrokarrilla

2022/06/13 XXVI. denboraldiaren 40. saioa: Ozeano Antartikoaren itsas hondoko mapa, Euskal Herriko fenomeno meteorologiko lokalak eta …
Norteko Ferrokarrilla - Pozoiak: eserina

Norteko Ferrokarrilla

2022/04/25 Agatha Christieren pozoien tartea izan dugu. Kasu honetan, eserinaz hitz egin digu Mentxu Aiertzak. Fisostigmina …
Norteko Ferrokarrilla - Neandertalak Aranbaltzan

Norteko Ferrokarrilla

2022/04/21 Joseba Rios arkeologoarekin hitz egin dugu. Aranbaltza aztarnategiaren zuzendaria da, neandertalen hainbat egonaldiak izan dituen …
Norteko Ferrokarrilla (2022-04-15)

Norteko Ferrokarrilla

2022/04/21 XXVI. denboraldiaren 32. saioa: koronabirusa sistema immunologikoan eta Neandetalak Aranbaltzan.
Norteko Ferrokarrilla - Merkurio apur bat Manitoban

Norteko Ferrokarrilla

2022/02/28 Ilea pertsona batek dituen metal astunen gordeleku ona da. Ilearen analisia adierazle ona da, alde …
Norteko Ferrokarrilla - Indigenak eta Amerikako kolonizazioaren ikerketa

Norteko Ferrokarrilla

2022/02/21 Zaila da Amerikako lehen kolonizazioa ikertzea, baina argi dago ikerketa horretan parte hartu behar dutela …
Norteko Ferrokarrilla - Alan Turing eta biomatematika

Norteko Ferrokarrilla

2022/02/10 Alan Turing matematikari ospetsuak biologiako kontuetan ere egin zuen lan. Zergatik hartzen dugun bizidunok dugun …
Norteko Ferrokarrilla - Personal Computer terminoa historian

Norteko Ferrokarrilla

2022/02/10 Personal Computer terminoa lehen aldiz publikoki aipatu zen urte berean merkaturatu zen lehen ordenagailu pertsonala. …
Norteko Ferrokarrilla - Einsteinen lan-dokumentu bat enkantean

Norteko Ferrokarrilla

2022/01/16 Azaroan, 13 milioi dolar ordaindu zituzten enkante batean Einsteinen lan-dokumentu batengatik. Erlatibitate Orokorraren teoriaren aurre …
Norteko Ferrokarrilla (2021-12-24) - Umorea eta zientzia

Norteko Ferrokarrilla

2021/12/27 Eguberritako programa berezia egin dugu: umorea eta zientzia. Bi mundu ezberdin eta , hala ere, …
Norteko Ferrokarrilla - Pozoiak: Mitridates

Norteko Ferrokarrilla

2021/10/25 Pozoien atalarekin jarraitu dugu gaur. Mitridates VI.a, Pontoko erregea, pozoituta hiltzeko beldur zen. Kondairak dio …
Norteko Ferrokarrilla - Elkano, lehen parrilleroa

Norteko Ferrokarrilla

2021/09/13 EHUko udako ikastaro batean, Aitor Arregi sukaldariak azaldu zuen Getariako tradizio gastronomikoa dela itsasontzietako ohiturak …
Norteko Ferrokarrilla (2021-06-18)

Norteko Ferrokarrilla

2021/06/27 XXV. denboraldiaren 41. saioa: On-zientzia, txanpaina eta artikulu zientifikoak.
Norteko Ferrokarrilla - Dom Perignon eta Clicquot alarguna

Norteko Ferrokarrilla

2021/06/27 Dom Perignon eta Clicquot alarguna. Ezagunak izenak? Txanpainaren munduko izen ospetsu handiak. MENTXU AIERTZAk gaur …
Norteko Ferrokarrilla - Xabier Alberdi eta Elkano

Norteko Ferrokarrilla

2021/06/07 Elkanoren espedizioaren zientzia,berriz ere aste honetan. Xabier Alberdi Lonbidea Itsas Museoko zuzendaria da, eta historialaria …
Norteko Ferrokarrilla (2021-05-28) - Elkano, mundubiraren zientzia

Norteko Ferrokarrilla

2021/05/31 500 urte dira Elkanoren espedizioak lehen mundubira osatu zuela. Abentura horren zientziari buruzko monografiko bat …
Norteko Ferrokarrilla - Chanel 5 zenbakia, 100 urte

Norteko Ferrokarrilla

2021/05/10 Aste honetan, ehun urte bete dira Chanel 5 zenbakia, perfume ospetsua, merkaturatu zenetik. Usain pilo …
Norteko Ferrokarrilla (2020-04-23)

Norteko Ferrokarrilla

2021/04/27 XXV. denboraldiaren 33. saioa: Joe Bidenen klima-gailurra, Ikergazte eta Salem-eko sorginkeria.
Norteko Ferrokarrilla - Salemeko sorginak, zekalea eta LSDren hipotesia

Norteko Ferrokarrilla

2021/04/27 1693ra joan gara Salem hirian izan zen sorginkeria kasuak aztertzera. Linnda Caporael New York estatuko Rensselaer …
Norteko Ferrokarrilla - Mapetan akatsak, nahita

Norteko Ferrokarrilla

2021/02/08 Mapagileek akatsak sartzen dituzte nahita haien lanetan, norbaitek kopiatzen badie, kopiatzailea harrapatu ahal izango dutelako …
Norteko Ferrokarrilla - Mapetan akatsak, nahita

Norteko Ferrokarrilla

2021/02/08 Mapagileek akatsak sartzen dituzte nahita haien lanetan, norbaitek kopiatzen badie, kopiatzailea harrapatu ahal izango dutelako …
Norteko Ferrokarrilla - Astaperrexila eta ardoa

Norteko Ferrokarrilla

2021/01/14 Neurri batean esan daiteke astaperrexilaren toxizitatea ardoaren bitartez tratatzen zutela zibilizazio klasikoetan. Plutarkok kontatzen zituenak …
Norteko Ferrokarrilla - Zeharkako flauta, metala eta egurra

Norteko Ferrokarrilla

2021/01/05 Zeharkako flauta metalez egiten dugu, baina egurrezko instrumentuen taldean sailkatuta dago. Zergatik? Arrazoi teknologikoak eta …
Norteko Ferrokarrilla - Electric City

Norteko Ferrokarrilla

2020/12/21 Hiri bat bada Electric City izenekoa Estatu Batuetan. Eta Electric City ezizena duten hiri asko …
Norteko Ferrokarrilla - Frantzioa eta Marguerite Perey

Norteko Ferrokarrilla

2020/11/17 Marguerite Pereyk frantzioa elementua aurkitu zuen aktinioa ikertzen ari zenean. Isotopo egonkorrik ez du frantzioak …
Norteko Ferrokarrilla (2020-11-06)

Norteko Ferrokarrilla

2020/11/09 XXV. denboraldiaren 9. saioa: Bizkaia zubiaren kolorea, Pluton eta neskatoa eta Nafarroako Mariskala.
Norteko Ferrokarrilla - Bizkaia zubiaren kolorea

Norteko Ferrokarrilla

2020/11/09 Bizkaia zubia 2010etik, eta inkesta baten ondorioz, Somorrostroko gorria izeneko kolorez margotuta dago. Oskar Gonzalez …
Norteko Ferrokarrilla - Bikingoa, ogibide bat

Norteko Ferrokarrilla

2020/09/22 DNAren ikerketa erraldoi batek erakutsi du bikingo asko ez zutela Eskandinaviako jatorririk. Horrek indartzen du …
Norteko Ferrokarrilla (2020-05-08)

Norteko Ferrokarrilla

2020/05/11 XXIV. denboraldiaren 36. saioa: ikertzaileen manifestua, Galder Gonzalez eta Io eta Eunice Foote.
Norteko Ferrokarrilla - Eunice Foote

Norteko Ferrokarrilla

2020/05/11 Elhuyar aldizkariko Egoitz Etxebestek Eunice Foote zientzialariari buruzko artikulu bat argitaratu zuen. Istorio hori berreskuratu …
Norteko Ferrokarrilla - Galder Gonzalez eta Io satelitea

Norteko Ferrokarrilla

2020/05/11 Galder Gonzalez geologo eta wikilariak irabazi du CAF-Elhuya saria artikulu orokorren kategorian. Gaur gurekin izan …
Norteko Ferrokarrilla (2020-04-10)

Norteko Ferrokarrilla

2020/04/14 XXIV. denboraldiaren 31. saioa: koronabirus bat sismografoan, pigmentu bereziak eta bi gomendio epidemiologiko.
Norteko Ferrokarrilla - Pigmentu bereziak

Norteko Ferrokarrilla

2020/04/14 Dibertimentu kromatikoa izango dugu gaur, oso kolore-paleta bereziarekin. Oskar Gonzalezek pigmentu oso bitxi batzuen istorioak …
Norteko Ferrokarrilla - Egurgintza zaharrena

Norteko Ferrokarrilla

2020/02/14 Txekiar Errepublikan, 7.000 urte dituen putzu bateko egur-egitura bat aurkitu dute. Egur landua da, eta …
Norteko Ferrokarrilla - Beagle itsasontziaren ondarea

Norteko Ferrokarrilla

2019/11/04 Charles Darwinen bidaia ospetsuena Beagle itsasontzian egin zuen, munduari bira bat. Baina garaian Beagle-k ez …
Norteko Ferrokarrilla - Orkada uharteetako altxorrak

Norteko Ferrokarrilla

2019/09/16 Badira arrazoi asko Orkada uharteak bisitatzeko. Batetik, ekaitz batek azaleratutako herri neolitikoa, Skara Brae, eta …
Poppy Northcutt eta Apollo programa

Norteko Ferrokarrilla

2019/05/06 Egoitz Etxebeste Elhuyar aldizkariko erredaktorea izan da gurekin. Poppy Northcutt ingeniariaren istorioa ekarri digu, NASAko …
Antzarra, garizuman jateko

Norteko Ferrokarrilla

2019/04/25 Tim Birkhead ornitologoak idatzitako liburu batek kontatzen du istorioa. Erdi Arotik XVI. mendera arte, branta …
Karl von Fritz

Norteko Ferrokarrilla

2019/01/25 Elhuyar aldizkariko Egoitz Etxebestek Karl von Fritz Nobel saridunari buruz hitz egin digu. Erleak ikertu …
1918ko gripearen pandemia

Norteko Ferrokarrilla

2018/12/28 Duela ehun urte pandemia handi bat izan zen, gripe hilgarri bat. Lehen mundu gerraren azken …
Berenice Abbott argazkilaria

Norteko Ferrokarrilla

2018/11/02 Hirurogei urte zituela, Berenice Abbott argazkilaria MIT institutuan sartu zen eta zientzialariei honako hau esan …
Itsaso Beltzean hondoratutako altxor bat

Norteko Ferrokarrilla

2018/11/02 Itsaso Beltzean, Bulgariako kostatik 80 kilometrora, duela 2.400 urteko itsasontzi bat topatu dute, hondoratuta. Oso …
Ogia, garai haietan

Norteko Ferrokarrilla

2018/10/26 Ikerketa baten arabera, gizakiak ogia nekazaritza sortu baino askoz lehenago egin zuen. Ikerketa horren egile …
Galileoren auzia, eskutitz baten harira

Norteko Ferrokarrilla

2018/10/01 Zientzia vs. eliza eredua ez du ondo azaltzen Galileo Galileiren historiaren gatazka. Elizan bazen Galileoren …
90.000 urteko egurra Bizkaian

Norteko Ferrokarrilla

2018/04/03 Joseba Rios arkeologo taldeak egurrezko pieza bat aurkitu du Aranbaltzako aztarnategian, Barrikan, Bizkaian. Segurua asko …
Bi migrazio Iberiar Penintsulara

Norteko Ferrokarrilla

2018/03/26 Nazioarteko ikertzaile-talde batek Iberiar Penintsulako migrazioak ikertu ditu giza aztarnen DNA azterketen bidez. Nekazaritza ekarri …
Iberiar penintsulako Neolito ondorengo migrazioak

Quark

2018/03/20 Iberiar penintsulako historiaurreko 4.000 urteko tartean izandako migrazioak eta dieta aztertu dituzte, datu arkeologiko, genetikoak …
Erdi Aroko egutegi eroa

Norteko Ferrokarrilla

2018/01/08 Urtarrillaren 1ean hasi da urtea. Baina XIV. mendean urtea ez zen nahitaez urtarrillean hasten. Martxoaren …
Pigmentu urdinen historia

Norteko Ferrokarrilla

2017/12/10 Divertimento kromatikoaren txanda da orain. Oskar Gonzalezek gidatu gaitu historian zeharreko bidaia batean pigmentu urdinak …
Boltzmanen epitafioa

Norteko Ferrokarrilla

2017/11/20 Ludwig Boltzman fisikariak bere buruaz beste egin zuen. Beste zientzialariek ez zituzten onartu Boltzmanen teoriak, …
Eurasiako ardorik zaharrena

Norteko Ferrokarrilla

2017/11/20 Georgian, 8.000 urteko ardoaren aztarnak topatu dituzte buztinezko ontzi batzuen poroetan. Azido batzuk dira: tartarikoa, …
Piramidea eta muoiak

Norteko Ferrokarrilla

2017/11/13 Muoien detektagailuak erabilita, fisikariek ganbera ezezagun bat topatu dute Gizako piramide handienean, Keops-en piramidean. Berez, …
O'clock

Norteko Ferrokarrilla

2017/10/16 Zergatik esaten dute o'clock ingelesek ordu puntuak adierazteko? Erantzuna Erdi Aroko zientzian dago. XIV. mendean, …
Momien DNA eta Egiptoko inbasioak

Norteko Ferrokarrilla

2017/06/05 Duela gutxi aurkitu dute ikertzaileek antzinako Egiptoko momiek badituztela DNAren aztarnak eta azter daitezkeela. Arazoa …
Sherlock Holmes gure estudioan

Norteko Ferrokarrilla

2017/01/08 Mentxu Aiertza, gure Ingalaterrako korrespontsal berezia, Sherlock Holmesen libururetan murgildu da zientziaren bila. Arthur Conan …
Lewis-Clark espedizioaren medikuntza

Norteko Ferrokarrilla

2017/01/08 Thomas Jefferson Estatu Batuetako hirugarren presidenteak espedizio bat egiteko eskatu zien Meriwether Lewisi eta William …
Zientziaren Plastistoria

Norteko Ferrokarrilla

2016/12/07 Eureka museoak Zientziaren Plastistoria erakusketa ekarri du Donostiara. Zientziaren historiari buruzko 20 eszena dira, plastilinazko …
Teknopolis El Castillo kobazuloan

Norteko Ferrokarrilla

2016/11/07 Europako margo zaharrenetako batzuk ditu, duela 40.000 urte ingurukoak. Teknopolis saioan El Castillo kobazuloa ikertzen …
Sommerville, matematikari handia

Norteko Ferrokarrilla

2016/11/07 Mary Sommerville XVIII. mendeko matematikari handi bat izan zen. Eskoziarra, bizitzan zehar Europako zientziaren elitearekin …
Transiberiarra, 100 urte

Norteko Ferrokarrilla

2016/10/09 Transiberiar trenbidea duela 100 urte osatu zutela ospatu dugu aste honetan. Datuak harrigarriak dira; hiru …
1693: Sallemeko sorginen kimika

Norteko Ferrokarrilla

2016/07/05 Salem hirian, Estatu Batuetan, sorginkeri-kasu ospetsu bat izan zen XVII. mendearen bukaeran. Gertaera ilun bat …
Londres handia da

Norteko Ferrokarrilla

2016/07/05 Lotura estu bat dago Londres hiriaren hazkuntza eta molekula baten artean: zisteina aminoazidoa. Londres handia …
Emakume zientzialariak itzalean

2016/02/26 Grabitazio uhinak antzematea lortu dutela-eta Albert Einsteinen izena bolo bolo dabil. Ez ordea Einsteinek alboan …
Eklipseak iragartzeko antzinako makina

Norteko Ferrokarrilla

2015/10/27 Greziako kostan hondaratutako itsasontzi batean, I. mendeko makina harrigarri bat azaldu zen. Mekanismo konplexua zen, …
Urdanetaren tornabidaia gogoan

Norteko Ferrokarrilla

2015/10/04 Duela 450 urte, Andres Urdaneta nabigatzailea "itzuli" zen Asiatik Amerikara ipar hemisferiotik eta belaontzi batean. …
Sagardoa Bidegile

Norteko Ferrokarrilla

2015/09/25 Elhuyarko BEGO ZUBIAk "Sagardoa bidegile"" dokumentala egin du, sagardoari buruzko, eta Donostiako Zinemaldian estreinatu du. …
Popeyeren mitoa

Norteko Ferrokarrilla

2015/07/06 Popeyek espinakak jaten zituen indarra izateko. Zergatik? Ba, ustez, burdina asko dutelako espinakek. Hala ere, …
1693, Dom Perignonen burbuila historikoak

Norteko Ferrokarrilla

2015/06/15 Esaten dutenez, 1693an, Dom Perignonek asmatu zuen txanpaina. Hori ez da zuzena, baina egia da …
Heisenberg, fisika kuantikoari gatza eman zion gizona

Norteko Ferrokarrilla

2015/02/16 WERNER HEISENBERG gogoratu dugu gaur, fisika kuantikoari gatza eman zion gizona, eta nazien bonba atomikoa …
Trikitixa solasaldian

Norteko Ferrokarrilla

2015/02/08 Trikitixak, Euskal Herrian erabiltzen dugun akordeoi diatonikoak, historia ez oso luzea du lurralde honetan. XIX. …
1693, Izotz Aro Txikian

Norteko Ferrokarrilla

2015/01/05 Mendetan, oso klima hotza izan da Euopan. Klimatologoek Izotz Aro Txikia deitzen diote garai horri; …
Bluetooth gogoan

Norteko Ferrokarrilla

2015/01/05 Duela urtebete kontatu genuen zergatik den haririk gabeko teknologia batek Bluetooth. Bikingo baten izena dago …
Baztangaren txertoaren bidaia

Norteko Ferrokarrilla

2014/12/29 Baztanga desagertutako gaixotasuna da. Baina garai batean beldurra zioten, oso hilgarria zelako. Haren kontrako txertoa …
Bidaia magnetikoa iparraldera

Norteko Ferrokarrilla

2014/12/15 Bidaia bat egin behar dugu iparraldera. Norabide horretan, magnetismoa izaten da laguna, iparrorratza. Baina nola …
CERNeko lehen azeleragailua, Teknopolisen

Norteko Ferrokarrilla

2014/11/24 CERN laborategiak 60 urte egin ditu, eta Teknopolis saioan eraiki zuten lehen azeleragailuaren irudiak erakusten …
1693: tatuajearen moda

Norteko Ferrokarrilla

2014/11/17 1690an modan jarri zen tatuajea Europan. Polinesia eta Zelanda berritik ekarritako moda izan zen, nahiz …
1693: agur, dodo

Norteko Ferrokarrilla

2014/11/03 Dodoa usoaren familiako animalia da. Maurizio uhartean bizi zen, eta XVII. mendean desagertu zen, batez …
Dorothy Crowfoot

Norteko Ferrokarrilla

2014/10/27 1964an Kimikako Nobel saria Dorothy Crowfoot kimikariak jaso zuen. Aitzindaria izan zen X izpien difrakzioaren …
Teknopolis Belchiten

Norteko Ferrokarrilla

2014/10/27 Belchite herria Zaragozan dago. Handik gertu izan zen Espainiako Gerra Zibilaren liskar luze bat. Orain, …
10.000 dolar

Norteko Ferrokarrilla

2014/10/27 Iturgina edo elektrizista etxera dator, torloju bakarra estutzen du, eta diru asko kobratzen digu. Kasu …
Nolakoak ginen 1693an?

Norteko Ferrokarrilla

2014/09/29 XVII. mendearen bukaeran izan gara ALVARO ARAGON historialariarekin. Denbora-makinaren bidezko turismoa egin dugu. Alvarok azaldu …
Newton paranoikoa

Norteko Ferrokarrilla

2014/09/22 Sir Isaac Newtonek 51 urte zituen 1693an. Ordurako bazen historiako zientzialaririk handiena. Eta ordurako beste …
Norteko Ferrokarrilla 150 urte

Norteko Ferrokarrilla

2014/09/22 Aste honetan tren baten barruan grabatu dugu irratsaioa!!!!! Trenaren historiaz hitz egin dugu GOYO LEKUONA …
1693, aurkezpen gordina

Norteko Ferrokarrilla

2014/09/15 1693 urtea izango da aurtengo atal baten gunea. Urte jakin hura, eta, oro har, XVII. …
Bernardo Atxaga

Norteko Ferrokarrilla

2014/06/16 Zientziari kanpotik begiratu diogu BERNARDO ATXAGA idazlearen laguntzarekin. HArk kontatu digu nolako harremana duen zientziarekin, …
Lurzalea: brontzea eta burdina

Norteko Ferrokarrilla

2014/06/10 Lurrak gizakiari eman dizkionen artean metalak dira baliabide garrantzitsuak. Baina salbuespen gutxi batzuekin kenduta, gizakiak …
Leonardoren autoerretratua

Norteko Ferrokarrilla

2014/06/10 Leonardo da Vincik duela 500 urte marraztu zuen autorretratu bat klariona gorriz paperaren gainean, eta, …
Fisioa, Meitner eta Hahn

Norteko Ferrokarrilla

2014/05/27 Fisio nuklearraren aurkikuntzaren istorioa kontatu digu EGOITZ ETXEBESTEk. 1944an, Otto Hahn fisikariak Nobel saria eskuratu …
Arabako herri hustuak

Norteko Ferrokarrilla

2014/04/07 ETBko Teknopolis saioan Arabako herri hustuei bruzko erreportaje bat egin dute. Herri txikiak ziren Erdi …
Diderot eta entziklopedia

Norteko Ferrokarrilla

2014/03/24 XVIII. mendean, mendebaldeko zibilizazioaren pentsamenduak aurrerapauso handia egin zuen Entziklopedia izeneko lanari esker. Ilustrazioaren lanik …
Grosseteste eta Beda

Norteko Ferrokarrilla

2014/03/17 Liburu harrigarriak idatzi zituzte Erdi Aroko hainbat eliz-gizonek. Grosseteste apezpikuak Big Bangaren teoriaren antzeko bat …
Fender Stratocasterrek 60 urte

Norteko Ferrokarrilla

2014/03/10 1954an, duela 60 urte, Leo fenderrek gitarra elektrikoen ikur bat merkaturatu zuen: Fender Stratocaster. Rock …
Darwin, jale ona

Norteko Ferrokarrilla

2014/02/17 Otsailaren 12an 205 urte bete ziren Charles Darwin jaio zenetik. Hari buruz hitz egin digu …
Jocelyn Bell Burnell

Norteko Ferrokarrilla

2014/01/27 Pulsarrak aurkitu zituen astronomoarekin izan gara: Jocelyn Bell Burnell irlandarrarekin. Batzuek diote XX. mendeko astronomorik …
Majorana fisikaria

Norteko Ferrokarrilla

2013/12/22 1938an, Ettore Majorana fisikari handia desagertu egin zen. Nahita, gainera. Desagertzea erabaki zuen, eta hala …
Mlodinow-ren minbizia

Norteko Ferrokarrilla

2013/11/03 Leonard Mlodinow fisikariak, "El Arcoiris de Feyman" liburuaren idazleak, harreman oso berezia zuen Richard Feynmanekin. …
Lunatikoak

Norteko Ferrokarrilla

2013/10/19 Azkenean, Egoitz Etxebestek idatzitako zientzialarien istorioen bilduma bat liburu formatuan. Elhuyar Fundazioak argitaratu du Lunatikoak …
Elhuyar anaiak espioi

Norteko Ferrokarrilla

2013/09/22 Espiotza-kasu bati buruz hitz egin dugu. XVIII. mendera joan gara. Elhuyar anaiak, wolframio elementua lehen …
James Croll atezaina

Norteko Ferrokarrilla

2013/06/05 James Croll ez da oso ezaguna, baina zientziaren historiako pertsona interesgarria izan zen. Lurreko Izotz …
Hitza: Iodoa

Norteko Ferrokarrilla

2013/06/05 "Iodo" da aste honetarako Iñaki Leturiak aukeratu duen hitza. Astero ez bada, askotan, Iñakik hitz …
Sei emakume matematikari

Norteko Ferrokarrilla

2013/03/13 Gaur denboran atzera begiratu dugu historin izan diren emakume matematikari ospetsu batzuei buruz hitz egiteko: …
Sakarinaren aurkikuntza

Norteko Ferrokarrilla

2013/03/06 Zorizko aurkikuntza bat izan zen sakarinarena. Constantine Fahlberg kimikaria bat-batean konturatu zen laborategian sortutako substantzia …
Pinguino perbertituak

Norteko Ferrokarrilla

2013/02/06 George Murray Levick-ek parte hartu zuen Robert Scotten azken espedizioan, Antartikan. Scottek hego poloa konkistatzen …
Grezia Klasikoaren Itzala

Norteko Ferrokarrilla

2013/01/14 Grezia klasikoak eragin handia izan zuen zientzian. Hizkuntza bera, grekera, oraindik erabiltzen dugu termino berriak …
Herschel eta familia

Norteko Ferrokarrilla

2012/09/26 William Herschel ospetsua da Urano planeta aurkitu zuelako. XVIII. mendea zen. Harekin batera, arrebak ere …
Zein hezur kendu zion Jainkoak Adami Eva sortzeko?

Norteko Ferrokarrilla

2012/09/12 Galdera bati erantzun nahi diogu: zein hezur kendu ote zion Jainkoak Adami Eva sortzeko. Tradizioaren …
Alan Turing

Quark

2012/06/12
Eskuak garbitu

Quark

2012/04/23
Clara Immerwarh

Norteko Ferrokarrilla

2012/04/04 Clara Immerwarh izan zen Alemaniako unibertsitate batean doktoratu zen lehen emakumea. Kimikaria zen, eta Fritz …
Clara Immerwarh

Quark

2012/03/26
Mary Anning

Norteko Ferrokarrilla

2012/02/01 Ingalaterrako hegoaldeko kostaldea. Lyme Regis herria. XIX. mendaren hasiera. Anning familia pobrearen kideek fosilak bilatzen …
Mary Anning

Quark

2012/01/02
Gizatximinoa

Quark

2011/12/05
Garagardogintzaren historia

Norteko Ferrokarrilla

2011/11/23 Alvaro Aragon EHUko historialariarekin aztertu dugu garagardogintzaren historia galdera bati erantzuteko: Erdi Aroan monasterioetan egiten …
Evariste Galois

Quark

2011/10/31
Evariste Galois

Norteko Ferrokarrilla

2011/10/26 Matematikaren historiako izen handi baten 200. jaioteguna ospatzen ari gara. Oso istorio erromantikoa du; duelu …
Erdi Aroko zientzia islamikoa

Norteko Ferrokarrilla

2011/06/07 Musulmanen ekarpen zientifikoa aztertu dugu IX eta XIII. mendeen artean.
Megahiriak - Itxaro Latasa eta Koldo Telleria

Norteko Ferrokarrilla

2011/04/19 10 milioi biztanle baino gehiagoko hiriei megahiri deitzen zaie. Gaur egun, munduan, 21 megahiri daude. …
Artilea eta zisteina - Alberto Angulo

Norteko Ferrokarrilla

2011/03/08 Historian atzera begiratuko dugu, artilearen industria Ingalaterran eta, oro har Europan izan zuen eragina aztertzeko.Horrekin …
Erdi Aroko Hondarribiari begira - Pia Alkain

Norteko Ferrokarrilla

2011/02/01 Arkeolaneko arkeologo bat etorri zaigu Hondarribian topatu dituzten Erdi Aroko aztarnei buruz hitz egitera.
Wigl-en zorriak

Quark

2011/01/31
5,555 km, Itsas legoa bat

Norteko Ferrokarrilla

2011/01/25 Zenbat da legoa bat? Eta itsasoan?
Espermatozoidearen aurkikuntza

Norteko Ferrokarrilla

2011/01/11 Antoni van Leeuwenhoek nederlandarrak espermaztozoidea aurkitu zuen XVII. mendean mikroskoio batetik begiratuta. Aurkikuntza horrek aldatu …
Historiaren Istorioak - Egoitz Etxebeste

Norteko Ferrokarrilla

2010/12/28 Zientziaren historiatik ateratako hainbat istorio bitxi eta interesgarri ekarriko dizkigu Elhuyar aldizkariko erredaktore buruak.
Lezetxiki - Alvaro Arrizabalaga eta Aritza Villaluenga

Norteko Ferrokarrilla

2010/10/26 Udako kanpaina pasata, Lezetxikin lan egiten duten arkeologoak etorriko zaizkigu aztarnategi horri buruz hitz egitera.
Wilson

Norteko Ferrokarrilla

2010/06/15 Harrigarria da zenbat Wilson dauden zientziaren historian!
Alaska - Oscar Alvarez

Norteko Ferrokarrilla

2010/05/18 Alaskako historia haria hartuta, iparraldeko lurralde horretako hainbat kontu izango ditugu.
Bach eta eskala tenperatua - Loreto Fernandez Imaz

Norteko Ferrokarrilla

2010/04/20 Musikan erabiltzen dugun eskala tenperatuaren sorreraz hitz egingo dugu.
Egiptoko animalien momiak

Norteko Ferrokarrilla

2010/04/20 Nafarroako Unibertsitatean Egiptoko animalien momiak ari dira aztertzen metodo ez inbaditzaileen bitartez.
440 bibrazio segundo batean

Norteko Ferrokarrilla

2010/04/20 Nota musikalak ezberdin sortzen dituzte instrumentu musikal ezberdinek.
Noizkoak dira lehen kuku-erlojuak?

Norteko Ferrokarrilla

2010/03/30 Agirietan, kuku-erlojuen lehen berriak XVII. mendekoak dira
Sidereus nuncius - Ibon Plazaola

Norteko Ferrokarrilla

2010/03/09 Laurehun urte dira Galileok liburu hau idatzi zuela, eta azkenean, euskaraz dago. Beharbada, Jupiterren sateliteak …
Halley kometa historian - Kristina Zuza eta Alvaro Aragon

Norteko Ferrokarrilla

2010/03/02 Zazpi mendeko historian zehar jarraituko diogu Halley kometari, astronomo baten eta historialari baten laguntzaz.
Trenak eta aldapak - Juan Jose Olaizola

Norteko Ferrokarrilla

2010/02/16 Funikularrez eta kremailera-trenezs hitz egingo dugu gaur, aldapak igotzeko diseinatutako trenez.
2009ko zientzia

Norteko Ferrokarrilla

2010/01/05 Urte-aldaketa garai ona da urtean zehar izandakoari begiratzeko.
Ardiak, behiak eta mende zaharretako kontuak - Alvaro Aragon

Norteko Ferrokarrilla

2010/01/05 Historian atzera egingo dugu, Antzinako Erregimenaren garaietara, Gipuzkoako abeltzaintza ezagutzera.
Jeffersonen Munstroak

Norteko Ferrokarrilla

2009/11/17 XVIII. mendeko mito bat zen Amerikako izakiak beste tokietakoak baino eskasagoak zirela. Thomas Jeffersonek berak …
Irlanda eta patata - Leire Barandalla eta Alvaro Aragon

Norteko Ferrokarrilla

2009/10/13 Gaur XIX. mendeko Irlandara joango gara, patataren gaixotasun batek gosea ekarri zuen garaira. Gaixotasunaren eta …
Ikerketa Apollo programaren barruan

Norteko Ferrokarrilla

2009/09/29 Askotan azaldu da nola iritsi zen gizakia Ilargira, zer egoera politikoan gertatu zen eta zer …
Apollo programako ordenagailua - Jabi Asurmendi

Norteko Ferrokarrilla

2009/09/29 Besteak beste, JABI ASURMENDI informatikariak aztertuko du guretzat nolakoa zen Apollo misioetako ordenagailua eta gaurkoekin …
Petersen mapa

Norteko Ferrokarrilla

2009/02/03 Ustez, mapa solidarioa da, baina egia al da hori?
Urdanetaren urteurrena ospatuta - Goyo Lekuona

Norteko Ferrokarrilla

2008/12/09 Azken ekitaldiak izan dira Ordizian Andres Urdaneta itsas gizona duela 500 urte jaio zela ospatzeko.
Urdaneta eta Zientzia 2

Norteko Ferrokarrilla

2008/02/20 Andres Urdaneta duela 500 urte jaio zen, ez dakigu zehazki noiz. Oso bizitza interesgarria izan …
Urdaneta eta Zientzia 1

Norteko Ferrokarrilla

2008/02/20 Andres Urdaneta duela 500 urte jaio zen, ez dakigu zehazki noiz. Oso bizitza interesgarria izan …
Zientzia-fikzioa

Norteko Ferrokarrilla

2008/01/23 Zein doa aurretik? Zientzia-fikzioa ala ikerketa zientifikoa? Zertarako balio die ikertzaileei idazleen irudimenak? Galdera horiei …
2007ko zientzia

Norteko Ferrokarrilla

2008/01/06 2007a bukatuta, atzera begiratuko dugu, zientziak urte horretan emandakoaren laburpentxo bat egiteko.
'Etxepare Aldudeko medikua'

Norteko Ferrokarrilla

2007/02/28 Kepa Altonagak liburu berri bat argitaratu du: 'Etxepare Aldudeko medikua'. Aukera paregabea Etxeparez eta beste …
Urdaneta ezagutzen

Norteko Ferrokarrilla

2007/02/21 Laster, 500 urte beteko dira Andres Urdaneta nabigatzailea jaio zela Ordizian. Urdanetak neurketa geografiko harrigarriak …
Hondoratutako itsasontzien bila

Norteko Ferrokarrilla

2007/02/07 Luis Mari Naya lanbidez pedagogoa da, baina urpeko arkeologia-lanak egin izan ditu, besteak beste, hondoratutako …
Pasai Donibanetik Ternuara bakailaoaren atzetik

Norteko Ferrokarrilla

2006/11/15 Pasai Donibanen bakailao-arrantza industrialaren gaineko erakusketa bat zabaldu berri da: Ternuarako arrain-sardarako bidean. Eta, erakusketaren …
Usurbilgo organoa

Norteko Ferrokarrilla

2006/10/29 Usurbilgo organoak 100 urte beteko ditu datorren urtean, eta berritzen ari dira. Gaurkoan organoa (haizezko …

Bideoak

Elhuyar aldizkaria

Gure proiektuak