Zientzia eta teknologiaren bilgunea

2023/11/28 René Descartes filosofo eta matematikaria garuna nola funtzionatzen duen azaltzen saiatu zen. Humoreen teoria eguneratu …

#21 UHIN ULTRAMOREAK: Hilekoaren negazionismoa

2023/11/02 Azken hilabeteotan, hilekoari buruzko zenbait ikerketa argitaratu dira. Eta harrigarrienak ez dira emaitzak, baizik eta …

Norteko Ferrokarrilla - Ume bat, galdera bat eta kaskoa kentzen duen astronauta

2023/10/31 Ume batek galdera bat egin digu: astronauta batek, espazioan dagoela, arnasari eutsi eta kaskoa kendu-eta-jarri …

Norteko Ferrokarrilla - Garuneko zelulen atlasa

2023/10/23 3.000 zelula-mota erregistratu dituzte garunaren atlas deitu dioten ikerketa berri batean. Neurozientzialari askoren lanak bildu, …

#20 UHIN ULTRAMOREAK: IgNobel sariak ipurdia bistan

2023/10/18 Nobel Sarien aldean, IgNobel Sariek bestelako kutsua dute. Umorea eta zorroztasun zientifikoa uztartzen dituzte, eta, …

#18 UHIN ULTRAMOREAK: Gure diseinu-akatsak

2023/07/05 Nolatan daude hain agerian gizonen genitalak, horren zaurgarriak izanda? Zergatik dira hain mingarriak erditzeak emakumeontzat? …

#17 UHIN ULTRAMOREAK: Bikini-operazioa

2023/06/22 Uda atarian ohikoa da bikini-operazioa egitea, pisua galtzeko eta itxura aldatzeko helburuarekin. Argal egoteak, ez …

#16 UHIN ULTRAMOREAK: Plazebo eta nozebo

2023/06/07 Denok ezagutzen dugu plazebo-efektua: substantzia edo tratamendu batek onura eragitea, berez, eragin-ahalmenik ez badu ere. …

Norteko Ferrokarrilla - Garunaren zimurrak

2023/06/05 Garunean zimurrak izateak berak eragiten duen haren jardueran. Alegia, garunaren forma, itxura fisikoa bera, garrantzitsua …

Norteko Ferrokarrilla (2023-06-02)

2023/06/05 XXVII. denboraldiaren 38. saioa: garunaren zimurrak, Elhuyar aldizkaria eta Zientrzia Azoka.

Norteko Ferrokarrilla - Irakurtzearen ondorio biologikoak

2023/05/15 BCBL zentroko ikertzailee aztertzen ari dira nolako ondorioak utzi dituen irakurtzeak berak giza burmuinean eta …

#14 UHIN ULTRAMOREAK: Musikaz gozatu (edo ez)

2023/05/10 Musika da atal honen protagonista. Hain zuzen, musika unibertsala ote den aztertu dute uhin ultramorez …

#13 UHIN ULTRAMOREAK: Ondo lo egin!

2023/04/26 Ez duzu lorik hartuko, Uhin Ultramoreak podcastaren atal hau entzuten. Zer da REM fasea? Noiz gertatzen dira …

Norteko Ferrokarrilla - Olagarroaren ukimen-dastamena

2023/04/17 Olagarroak garroekin ukituta dastatzen du janaria. Orain, bi ikerketari esker, ulertu dute nola. Horren aitzakiarekin, …

Norteko Ferrokarrilla (2023-04-14)

2023/04/17 XXVII. denboraldiaren 31. saioa: olagarroen ukimen-dastamena eta pozoiak: nikotina.

#11 UHIN ULTRAMOREAK: Sexua eta generoa

2023/03/29 Askotan nahasten dira sexua eta generoa. Baina ez dira sinonimoak, eta haien eragina ere ez …

#10 UHIN ULTRAMOREAK: Zonbiak, kanibalak eta banpiroak

2023/03/15 "The last of us" telesailak modan jarri ditu biktima zonbi bihurtzen dituzten onddoak, baina, zientzialarientzat, …

#06 UHIN ULTRAMOREAK: Bestelako adimenak

2023/01/18 Ikuspegi antropozentrikotik, giza adimenak ez du parekorik. Alabaina, beste espezie batzuek ere adimen handia dute: …

#05 UHIN ULTRAMOREAK: Gure garun gezurtia

2023/01/04 Gure buruak engainatu egiten gaitu. Isuri edo alborapen kognitibo deitzen zaie horretarako erabiltzen dituen mekanismoei, …

#03 UHIN ULTRAMOREAK: Mito sexualak

2022/12/07 Giza ugalketaren ikuspegi klasikoan, arrek (gizonek eta bere espermatozoideek), emeek (emakumeek eta bere obuluek) baino …

Norteko Ferrokarrilla - Garuna eta immunologia berezia

2022/06/07 Zalantzak zeuden garunak ote zuen sistema immunologikorik. Badu, baina oso kontrolatua, arriskutsua baita gorputzaren beste …

Norteko Ferrokarrilla (2022-01-07)

2022/01/10 XXVI. denboraldiaren 18. saioa: 2022ko zientzia, anhedonia eta Salemgo sorginak.

Norteko Ferrokarrilla - Anhedonia musikala

2022/01/10 Elhuyar aldizkarian anhedonia musikalari buruzko artikulu bat argitaratu dute, alegia, musika entzutean plazera sentitzeko ezintasunari …

Norteko Ferrokarrilla - Elefantearen oina

2021/11/24 Kanpotik zatarra dirudien arren, elefantearen oinak sekretu interesgarri batzuk gordetzen ditu. Horri buruz hitz egin …

Norteko Ferrokarrilla (2021-11-19)

2021/11/24 XXVI. denboraldiaren 11. saioa: IBMko ordenagailu kuantikoa, BigScience eta elefantearen oina.

Norteko Ferrokarrilla (2021-10-29)

2021/11/03 XXVI. denboraldiaren 8. saioa: Glasgow, nanopartikulak garunean eta CAF-ELhuyar sariak.

Norteko Ferrokarrilla - Nanopartikulak garuna ikertzeko

2021/11/03 DIPC zentroak eta Columbiako Unibertsitateak lankidetza bat abiarazi dute nanopartikulen bitartez garuna ikertzeko. Aitzol Garcia …

Norteko Ferrokarrilla - 2021eko Nobel sariak

2021/10/15 Dagoeneko iragarri dituzte aurtengo Nobel sariak jasoko dituztenen izenak. Medikuntzan, fisikan eta kimikan eman dituzte …

Norteko Ferrokarrilla - Erreadioaktiboak gara

2021/05/24 Gorputzaren parte ditugu isotopo erradioaktiboak. Karbono-atomoz eginda gaude, eta karbono horietan, 10.000 milioitik bat karbono-14 …

Norteko Ferrokarrilla - Laborategian hazitako tumoreak

2021/03/01 CICbiomaGUNE ikerketa-zentroan tumoreak hazten dituzte laborategian, haien funtzionamendua ikertzeko. Hiru dimentsioko egitura adimendutan hazten dituzte …

Norteko Ferrokarrilla - Mundu hialuronikoa

2021/02/23 Molekula mediatikoa da azido hialuronikoa. Telebistako iragarkietan azaltzen da askotan. Berez, kosmetikan ez ezik, medikuntzan …

Norteko Ferrokarrilla (2021-02-19)

2021/02/23 XXV. denboraldiaren 24. saioa: Perseverance roverra eta EHU, mundu hialuronikoa eta eserita lan egitearen fisioterapia.

Norteko Ferrokarrilla - Eserita lan egitearen ondorioak

2021/02/23 Imanol Etxeberria, Aurrera zentroko fisioterapeuta izan da gurekin. Eskuliburu bat idatzi du eserita lan egitearen …

Norteko Ferrokarrilla - Organismoen formaren sorrera

2021/01/19 Enbrioiak zelula gutxi dituen egitura biribil bat da, baina hazi ahala, simetria puskatzen da, eta …

Norteko Ferrokarrilla - Pantailen argi urdina

2020/11/23 Askotan esaten da gailu elektronikoen argi urdinak zaildu egiten duela lo hartzea, eta estresa eragiten …

Norteko Ferrokarrilla (2020-06-19)

2020/06/22 XXIV. denboraldiaren 41. saioa: ekaitzak eta Nanoneuro2020

Norteko Ferrokarrilla - Begi artifizial sentikor bat

2020/06/01 Hong Kongeko zientzialari batzuk begi artifizial harrigarri bat aurkeztu dute eta Nature aldizkarian argitaratu dituzte …

Norteko Ferrokarrilla - Zinemaren magia

2020/05/04 Pelikula baten fotogramak argazki estatikoak dira. Baina segidan ikusten ditugu eta guk mugimenduan ikusten ditugu. …

Norteko Ferrokarrilla (2020-03-13)

2020/03/18 XXIV. denboraldiaren 27. saioa: explainability adimen artifizialean eta Burmuinaren astea.

Norteko Ferrokarrilla - Burmuinaren astea 2020

2020/03/17 Asteburu honetan hasita, Burmuinaren astea izan behar genuen Donostiako Eureka museoan. Antolatzaileak, Eureka museoa bera …

Norteko Ferrokarrilla - Txakurrak eta zenbakiak

2019/12/22 Ikerketa batek argitu du susmatzen genuen ideia bat: txakurrak gai direla kopuru baten pertzepzio bat …

Musika, garuna eta plazera

2019/11/22 Musikaren arrakastarako gakoei buruz aritu da Elhuyarreko Ana Galarraga Aiestaran, Euskadi Irratiko Mezularia saioan. Ikerketa …

Norteko Ferrokarrilla - Elhuyar aldizkaria eta nerabezaroen zientzia

2019/09/16 Elhuyar aldizkariaren iraileko zenbakiaren gai nagusia nerabezaroaren zientzia da. Bi ikuspututatik aztertu dute gaia adituek: …

Ahotsa bizitzan zehar

2019/06/20 Eureka museoko Larraitz Etxeberriak kontatu digu nola aldatzen den giza ahotsa bizitzan zehar. Pubertaroko aldaketak …

Bikien esperimentua

2019/04/17 NASAk esperimentu bat egin du urtebetez berdinak diren bi anai bikirekin. Batak ia urtebete eman …

Neurona berriak

2019/04/01 Ikerketa batek aztertu du zer neurona berriak sortzen ditugun helduak garenean, eta ezaugarri hori lotu …

Oinutsik korrika

2019/03/28 Teknopolis programan, oinutsik korrika egiteari buruzko erreportaje bat egin du Leire Ferrok. Ez dagop argi …

Gizakia eta tximinoen arteko aldea neuronetan

2019/01/25 Cell aldizkarian argitaratutako artikulu batek neuronen jardueraren azterketak argitaratu dituzte gizakian eta beste bost tximinotan. …

Teknopolis eta oroimena

2019/01/25 Teknopolis saioan oroimenari buruzko elkarrizketa bat egin diote Kepa Paz-Alonso adituari. Garunak nola gordetzen dituen …

5.000 aurpegi

2018/10/13 Yorkeko Unibertsitatean egindako ikerketa baten arabera, pertsona batek batezbeste 5.000 aurpegi gogoratzen ditu. Datu deigarria …

Odol guztiak ez dira gorriak

2018/10/09 Oskar Gonzalez gure kimikari kolorezaleak kontatu digu zenbat koloreko odolak existitzen diren. Esan daiteke, espezie …

Lagun asko eta Nobel saridun bat

2018/07/03 Joachim Frank iazko kimikako Nobel saridunaren hitzak izan ditugu. Baita harekin lan egin duen Xabier …

Kantari lirikoaren zientzia

2017/12/27 Leire Gomez kantari lirikoa da. Operako abesbatza batean abesten du. Eta, gainera, kantagintzaren fisika eta …

2017ko Nobel sariak

2017/10/09 Urtero bezala, urriaren hasieran Nobel saridunak iragarri dituzte, eta guk, urtero bezala zuentziako sarien laburpena …

Beldarrak ez dira minibehiak

2017/05/22 Beldarrak ez dira behiak bezalakoak. Hostojale amorratuak dira, behiak belarjale amorratuak diren bezala, baina beldarrek …

DNA ez da korapilatzen

2017/05/02 Brikolaje zelularra dirudi. DNAk badu modu bat zelulen nukleo txikian kate luzeak sartzeko, eta ordenatuta …

Emakumeen ugalketa-aparatua kutxa batean

2017/04/12 Hilekoaren zikloa erreproduzitzen duen miniaturazko ugalketa-aparatu bat aurkeztu dute Northwestern Unibertsitateko ikertzaileek. EVATAR izena jarri …

Garun elebiduna

2017/02/13 Ezberdina al da elebidunen garuna hizkuntza bakarra dakitenen garunarekin alderatuta? Erantzuna ez dago argi, eta …

Afasia, hizkuntza ikertzeko

2017/01/30 Afasia garuneko lesio baten ondorioa da, hizkuntzan eragiten duena. Amaia Munarriz ikertzailea gurekin izan da, …

Feromonak usaintzen al ditugu?

2017/01/16 Zientziak gaur egun ez daki gizakiok gai garen beste pertsona batek isuritako feromonak usaintzen, nahiz …

Rafael Yuste eta BRAIN proiektua

2017/01/02 Rafael Yuste neurobiologoarekin irailean egindako elkarrizketa bat izan dugu gaur. New Yorkeko Unibertsitatean egiten du …

Hesteetako bakterioak, gako yo-yo efektuan

2016/12/15 Dieta egin ondoren, oso ohikoa da berehala hartzea galdutako kiloak edo baita gehiago ere. Orain, …

Metastasiaren eta gantzen arteko lotura argitu dute

2016/12/13 Tumoreen metastasiak gantzen metabolismoarekin zerikusia duela argitu du Bartzelonako ikerketa-talde batek. Elhuyarreko Ana Galarragak azaldu …

Elkarrizketa sinestesikoa

2016/06/13 MIREN KARMELE GOMEZ izan da gurekin gaur estudioan. Sinestesikoa da, hau da, zentzumen bat baino …

Emakumeen pelbisa zabaldu eta estutu

2016/05/05 Emakumeei pelbisa zabaldu egiten zaie, ugalkortasun handieneko garaian, erditzea errazteko; eta, gero, berriz, estutu egiten …

Oroitzapenen lekualdatzea, gako memoria gorde eta eskuratzeko

2016/04/27 Atseden hartzean, garunak oroitzapenak errepiktatu eta lekuz aldatzen ditu. Fenomeno hori ulertzea gako izan daiteke …

Kameleoi-mingainaren matematika

2016/04/25 Matematikari batzuek eredu matematiko bat sortu dute kameleoien mingaina matematikoki deskribatzeko. Egitura konplexua da: material …

Zure garunean sartzeko bideak

2016/03/14 ANE WYSSENBACH neurozientzialaria gure garunaren barruan izan da berriz ere. Gaurkoan, hain zuzen, garunaren jarduera …

Brain saria 2016

2016/03/10 Tim Bliss, Graham Collingridge eta Richard Morris dira aurtengo Brain sariaren irabazleak. Garuneko neuronetan memoria …

Brain saria memoriaren ikerketari

2016/03/07 Brain Prize milioi bat euroko saria da. Danimarkako Grete Lundbeck fundazioak ematen du urtero, eta …

Teknopolisen odola

2016/02/01 ETBko Teknopolis saioaren EIDER CARTON erreportaria izan da gurekin. Odolari buruzko saio berezia egin dute …

Begia eta garunaren arteko neurona-bidea

2016/02/01 Achucarro zentroko ANE WYSSENBACHek kontatu digu zer onak garen argia prozesatzen begiaren atzealdera iristen denetik. …

Teknopolis Mugaritz jatetxean

2016/01/10 ETBko Teknopolis saiokoak Mugaritz jatetxean izan dira. Han, zaporeekin egin dituzte esperimentuak eta dastamena nola …

Neuromarketin Teknopolisen

2015/12/14 Aste honetan, Teknopolis saioan, ETBko zientzia-programan, neuromarketin kontzeptua aztertu dute. Tartean, eroslearen emozioak neurtu ahal …

Gizonen garuna, emakumeen garuna

2015/12/11 Tel Aviveko Unibertsitateko ikertzaile batzuek 1.400 pertsonaren garunak aztertu dituzte generoen eraginaren bila. Eta ez …

Seigarren zentzumena

2015/11/16 Ustez, 5 zentzumen ditugu: ikusmena, dastamena, entzumena, ukimena eta usaimena. Baina hori sinplifikazio bat da. …

Infragorria ikusi

2015/10/27 Arratoien garunean elektrodoak jarrita lortu dute animaliek argi infragorria ikustea. Hori berria da faunaren esparruan, …

Muxuen anatomia eta mekanika

2015/05/04 Aste honetan, "Eureka!" esan dugu Eureka museoko ELENA ROSALESekin. Muxuen anatomia eta mekanika ekarri dizkigu …

Achucarroko zentroa eta garunerako bidaia

2015/03/30 Garunerako bidaia bat egitera gonbidatu gaituzte Achucarro zentrokoek, neurozientziaren euskal zentrokoek. Haiekin, glia-zelulak ikusiko ditugu, …

Teknopolis Achucarro zentroan

2015/03/09 Teknopolis saioan Achucarro zentroari buruzko erreportaje bat egin dute. Achucarro Euskal Herriko neurozientzien zetroa da, …

Neokortexa handitzeko tresna genetikoa

2015/03/01 Neokortexa handitzeko prozesuan parte hartzen duen gene bat identifikatu dute. Hominido batzuk badugu gene hori, …

Eureka, ametsak irratian

2015/03/01 Elkarrizketa luze eta oniriko bat izan dugu LARRAITZ ETXEBERRIA Eureka museoko dibulgatzailearekin. Ametsak noiz, nolakoak, …

Zelulen dinamika simulazio batean

2015/01/26 Oxford Unibertsitateko fisikari batzuek zelulen hazkuntzaren dinamika aztertu dute haien baliabideak erabilita: simulazio teoriko baten …

Hormonen top5 eta pilula

2015/01/19 Eureka museoko Idoia Mujikak hormonei buruz hitz egin digu. Odolean bidaiatzen duten seinale kimikoak. Kontatu …

Kalenjindarrak Teknopolisen

2015/01/12 Teknopolis saioan bueltan da, ETBko emisioan. Aurtengo lehen saioan iazko gaien laburpen zabal bat eskaini …

Gorputzaren instalazio elektrikoa

2014/11/30 Gorputzaren kableatua gainbegiratu dugu: neuronak. Haietan seinale elektrikoak bidaiatzen du batetik bestera, baina ez etxeko …

Eyewire Map bideojokoa

2014/05/11 Sagu baten erretinan neuronen sarea nolakoa den ikertzeko, MITeko zientzialariek Eyewire Map bideojokoa garatu dute. …

Ikusmen eza: entzun!

2014/02/10 Itsuek beste zentzumenak garatzen dituzte ikusmen ezaren eragina orekatzeko. Normalean, entzumena. Hori aspalditik da jakina, …

Oinetakoak maratoia egiteko

2013/12/01 Teknopolis saioan BEÑAR KORTABARRIAk erreportajea egin du maratoian korrika egiteko oinetako egokienei buruz. Podologo baten …

Hitzak: Estrubita

2013/02/06 Estrubita giltzurrunetako harrien mineralaren izena da . Ideia horretatik abiatuta, Iñaki Leturiak gernu-aparatuari buruzko azalpenak …

Hitzak: Deja vu

2012/10/24 Frantsesezko terminoa da Deja Vu. Esan nahi du "dagoeneko ikusia", eta oso sentsazio arrunta da. …

Hitzak: Anatomia de Grey

2012/09/12 "Grey's anatomy" telesaila, "Anatomia de Grey", ospetsua egin da. Iñaki Leturiak azaltzen digu izenburua anatomiako …

Neuronetako mitokondrioak

2012/05/09 EHUko Medikuntza eta Odontologiako Fakultateko neurozientzialari batzuek garunaren energiaren prozesuak ikertu dituzte kanabinoide endogenoen hartzaileak …

BEDERATZI zenbakia

2011/09/07 Haurdun dagoenak ez du hilabeteetan neurtzen hurdunaldia, astetan baizik.

Espermatozoidearen aurkikuntza

2011/01/11 Antoni van Leeuwenhoek nederlandarrak espermaztozoidea aurkitu zuen XVII. mendean mikroskoio batetik begiratuta. Aurkikuntza horrek aldatu …

Hizkuntza eta gizakia - Itziar Laka

2010/05/04 Gizaki egin gaituen ezaugarrietako bat hizkuntza da.

Leyre Echeazarra - Ispilu-neuronak CAF-Elhuyar sarietan

2010/03/23 CAF-ELhuyar sarien dibulgazio orokorreko atalaren irabazlea.

Ehun metroko lasterketa

2010/03/16 Denborak atletismoko lasterketa ospetsuan.

Apnea - Asier Eraso eta Gorka Llona

2010/02/09 Urpean aranasari eusteko kirolaz hitz egingo dugu.

Txontaren kantua

2008/11/25 Esperimentu harrigarri bat txonta mandarina txoriarekin.

Bihotz eta odol-kontuak berriz, zenbakitan

2008/11/11 Bihotz txikiak eta bihotz handiak. Txoria eta balea.

Odola zenbakitan

2008/11/04 125.000 kilometrokoa da gure odol-hodien sistema. Zer esan nahi du horrek?

Bihotza

2008/05/28 Bihotzari buruz hitz egingo dugu gaur, planteamendu sinple batetik abiatuta, gainera. Galdera nagusi bat izango …

Metastasia

2007/09/12 Ikasturtea gogor eta gogoz hasiko dugu aurten; izan ere, minbiziak nola funtzionatzen duen jakin nahi …

Zergatik zahartzen garen

2007/05/23 Zahartzeari buruz hitz egingo dugu. Zalantzarik gabe, guztion interesekoa da gaia; izan ere, lehenago edo …

Odol- eta gernu-analisiak ulertu nahian

2007/04/18 Odol- edo gernu-analisiak egiten dizkiguten bakoitzean berdin: emaitzak jasotzen ditugu, baina ez dago ulertzerik han …

Aharrausiari ezin eutsi

2007/03/14 Esaten da aharrausia gosearen, loguraren edo aspermenaren seinale dela. Baina zertarako egiten ote dugu?

Malkoa gaitza detektatzeko

2007/01/31 Basque Research webgunearen txokoan, malkoak erabilita begietako gaitz batzuk detektatzeko tresna bat aurkeztuko digute. Gaiker-ek …

Botoxa, toxina bat sendagai

2007/01/17 Botoxa gehienbat zimurrak lisatzeko erabiltzen da, baina beste hainbat aplikazio ere baditu medikuntzan.

Zainetan barrena nabigatuz

2006/11/22 bidaia berezi bat ere egingo dugu: gorputz barrura, zainetan barrena. Gaur egun, diagnostikorako eta tratamenduetarako …

Muskuluen Fisiologia