Nobel saridun baten zintzotasuna

2018an Kimikako Nobel saria jaso zuen Frances Arnold kimikariak ezusteko txio bat bota zuen twitterren urtarrilaren 2an: berak argitaratutako azken artikulua ez dela bidezkoa eta bertan aurkezten dituen emaitzak ezin direla ontzat hartu, adierazten zuen txioak. Modu gordin batean esanda, argitaratutakoa ez dela egia. Arnoldek barkamena eskatu du eta erretiratu egin du argitalpena. Eskertzekoa da zintzotasuna. Horrelakoak ez dira beti ikusten.

Berez, artikuluan, beta-laktamen sintesia entzimen bitartez nola ematen den azaltzen zuen. Ez gara edukian sakon sartuko, baina beta-laktamak dira, adibidez, penizilinen oinarri molekularra. Guk sintesi kimikoen bidez sintetizatzen ditugu, baina naturan entzimen bitartez sintetizatzen den egitura molekular bat dira. Arnolden taldeko esperimentuetan, entzima horien aktibitatea hainbat kondiziotan neurtzen zuten, baina esperimentuak errepikatu zituztenek ez zituzten emaitza berak lortzen. Eta, azkenean, Arnoldek atzera egin du publikoki.

Aipatzekoa da zientzialari gehienen erantzuna ez dela txarra izan. Eskertu egin diote artikulua erretiratzea eta horren aitorpen publikoa egitea. Bestalde, esan behar da Arnold ez dela sinatzaile bakarra, baina noski, Nobel saridun bat izanik, itzal handia du eta denok hari begiratzen diogu.

Zer gertatu da? Nolatan argitaratu ditu zuzenak ez ziren datuak? Ez dago argi, baina dirudienez, ba omen zituzten artikulua idazteko garaian kontuan hartu ez ziren datu batzuk. Litekeena da Arnolden taldean datu horiek baztertu izana garrantzirik ez zutela pentsatuta, eta aldiz garrantzitsuak izatea. Edonola ere, argitaratu ziren datuak ez ziren zuzenak eta esperimentuak ezin ziren errepikatu. Horrela, Frances Arnold Kimikako Nobel saridunak artikulua erretiratu eta barkamen publikoa eskatu du. Gehienon ustez, guztiz eredugarria.